Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 20 czerwca 2023 r.

Pozwem z dnia 30 września 2022 r. (data prezentaty) M. M. (1) wniosła
o nakazanie pozwanemu P. M. dopuszczenie jej do użytkowania lokalu mieszkalnego położonego przy ul. (...) z W. oraz
o zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kwoty 22.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty tytułem pokrycia szkody poniesionej w wyniku bezprawnego pozbawienia powódki z korzystania z ww. lokalu mieszkalnego.

W uzasadnieniu pozwu M. M. (1) wskazała, że na podstawie przydziału lokalu wydanego w dniu 18 marca 1992 r. posiada prawo do zamieszkiwania spornego lokalu tak jak i pozwany, który jest jej rodzonym bratem. Powódka zamieszkiwała w lokalu przy ul. (...) do 2012 r. Chcąc ponownie wprowadzić się do mieszkania w 2018 r. spotkała się z odmową pozwanego, który zajął całe mieszkanie. W wyniku trudnej sytuacji finansowej oraz choroby afektywnej dwubiegunowej i schizoafektywnej powódka obawiając się o to, że nie będzie w stanie w dalszym ciągu opłacać wynajmowanego pokoju chce ponownie zamieszkać przy ul. (...).

(pozew – k. 1 – 4)

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów procesu.

W pierwszej kolejności pozwany podniósł zarzut bezzasadności roszczenia, wskazując że głównym i jedynym dysponentem lokalu położonego w W. przy ul. (...), decydującym o użytkowaniu ww. nieruchomości przez kogokolwiek jest J. M. (1) – matka stron. Dodał, że w wyniku toczącego się przed tut. Sądem Rejonowym postępowania o podział majątku wspólnego o sygn. akt II Ns 894/05 przedmiotowy lokal mieszkalny został przyznany na wyłączną własność J. M. (1) postanowieniem z dnia 8 grudnia 2008 r. Co więcej pozwany w dniu 01 czerwca 2018 r. zawarł z J. M. (1) umowę najmu ww. lokalu mieszkalnego, tym samym zobowiązany jest do ponoszenia opłat eksploatacyjnych i poczynił z tego tytułu nakłady na rzecz remontu nieruchomości, którego łączny koszt wynosił około 50.000 zł. Ponadto pozwany wskazał, że powódka od czasu opuszczenia lokalu w 2012 r. nie czyniła nakładów na rzecz spornej nieruchomości. Pomimo posiadanych schorzeń jej dodatkowym źródłem utrzymania jest również wynagrodzenie za pracę w sklepie, a więc powódka posiada wystarczające środki na zaspokojenie swoich podstawowych potrzeb, a także finansowanie zagranicznych wyjazdów urlopowych. Pozwany nadmienił również, że w przypadku problemów finansowych powódka zawsze mogła korzystać z mieszkania w którym mieszka J. M. (1), a które znajduje się przy ul. (...) z (...)/(...)w W..

(odpowiedź na pozew – k. 61 – 65)

W piśmie przygotowawczym stanowiącym replikę na odpowiedź na pozew powódka odniosła się do zarzutów przestawionych przez stronę pozwaną, nakreślając dodatkowo swoją sytuację rodzinną oraz osobistą. Powódka ponadto podkreśliła, że zarówno decyzja
o przydziale lokalu z 1992 r. jak i zameldowania jej pod adresem ul. (...)
w W. na pobyt stały są nadal obowiązujące, a kwestia postępowania o podział majątku wspólnego dotyczyła wyłącznie rodziców powódki nie zaś jej samej.

(pismo przygotowawcze – k. 95 – 98v.)

Pismem z dnia 13 marca 2023 r. pełnomocnik powódki wskazał, że podstawą
w zakresie roszczenia do posiadania spornego lokalu przy ul. (...) w W. jest art. 222 § 1 k.c. w zw. z art. 251 k.c. w zw. z art. 9 ust. 6 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych oraz art. 222 § 1 k.c. w zw. z art. 690 k.c. w zw. z art. 2 ust. 1 pkt 1 i nast. ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego oraz art. 5 k.c., zaś podstawą prawną dochodzenia wyrządzonej szkody jest regulacja art. 415 k.c.

(pismo przygotowawcze – k. 121 – 123)

Do czasu zamknięcia rozprawy stanowiska stron nie uległy zmianom.

(pismo przygotowawcze – k. 137 – 140; protokół rozprawy z dnia 06 czerwca 2023 r. – k. 142 – 144 v.)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

M. W., M. J., M. R. oraz M. M. (2) otrzymali w dniu 18 marca 1992 r. przydział lokalu mieszkalnego przy ul. (...)
w W.. Przydział obejmował prawo do użytkowania na cele mieszkaniowe.

(przydział lokalu mieszkalnego – k. 6)

Postanowieniem z dnia 08 grudnia 2008 r. tut. Sąd Rejonowy dla Warszawy-Mokotowa w sprawie o sygn. akt II Ns 894/05 dokonał podziału majątku wspólnego małżonków W. M. (1) i J. M. (2) w ten sposób, że wierzytelność pieniężną odpowiadającą wartości rynkowej lokalu mieszkalnego nr (...) przy ul. (...) w W. w kwocie 396.347,62 zł przyznał na wyłączną własność J. M. (1) (pkt VI. a) postanowienia). Postanowienie stało się prawomocne w dniu 27 lutego 2009 r.

(postanowienie – k. 69, a ponadto zaświadczenie Spółdzielni Budownictwa Mieszkaniowego (...) – k. 70)

W dniu 01 czerwca 2018 r. J. M. (1) zawarła wraz z P. M. umowę najmu lokalu mieszkalnego nr (...) położonego przy ul. (...)
w W.. Umowa została zawarta na czas nieokreślony, z dwumiesięcznym okresem wypowiedzenia (§ 2 umowy). Najemca w ramach podpisanej umowy otrzymał prawo do dysponowania mieszkaniem w zamian za ponoszenie kosztów utrzymania wynajmowanego lokalu, w tym uiszczania opłat za czynsz, opłaty eksploatacyjne (zużycie wody, energia elektryczna, wywóz śmieci, itp.) oraz dokonywania drobnych nakładów zgodnie z art. 681 k.c. (§ 1 i 4 ust. 1 umowy).

Ponadto zgodnie z § 3 umowy strony ustaliły, że w zamian za opłacanie przez najemcę wszystkich opłat za mieszkanie znajdujące się w W. na T. przy ul. (...) z (...) m. (...) wynajmujący odda na użytkowanie mieszkanie znajdujące się przy ul. (...) w W..

(umowa najmu – k. 72)

Pozwany w ramach obowiązującej umowy opłaca bieżące rachunki za media dla obu nieruchomości wskazanych w treści zawartej umowy z dnia 01 czerwca 2018 r. Ponadto pozwany poczynił nakłady w wynajmowanym mieszkaniu, przeprowadzając gruntowny remont lokalu.

(opłaty za lokal przy ul. (...) z (...) m. (...) – k. 73; faktura VAT nr (...) – k. 74; potwierdzenie dokonania płatności za bieżące rachunki – k. 75 – 85; dokumentacja zdjęciowa ukazująca poczynione prace remontowe – k. 86 – 87)

M. M. (1) wyprowadziła się z mieszkania przy ul. (...)
w W. w 2012 r.

(bezsporne)

Powódka od chwili wyprowadzki wielokrotnie zmieniała miejsca zamieszkania.
W wyniku posiadanych schorzeń (choroby afektywnej dwubiegunowej i schizoafektynej)
i niewielkiej renty i zasiłku pielęgnacyjnego, a także wszczętego przeciwko niej postępowania egzekucyjnego jej budżet został poważnie nadwyrężony. Powódka nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie wynajmując dalej pokój. Pozwany nie pozwolił powódce na odbiór swoich rzeczy osobistych składowanych w piwnicy przynależącej do spornego lokalu mieszkalnego.

(zeznania świadka R. W. – k. 101; zeznania świadka P. W. – k. 102v. – 103; zeznania świadka A. S. – k. 142 – 142v.)

Stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie wymienionych wyżej dokumentów złożonych w kserokopiach lub wydrukach, których treść nie była kwestionowana przez żadną ze stron. Ponadto fakty istotne dla rozstrzygnięcia były zasadniczo między stronami bezsporne.
Z uwagi na powyższe Sąd uznał, że dowody z tych dokumentów tworzą spójny, niebudzący wątpliwości w świetle wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego, a przez to w pełni zasługujący na wiarę materiał dowodowy. Czyniąc ustalenia faktyczne, Sąd uwzględnił także zgodne twierdzenia stron w trybie art. 229 k.p.c. oraz twierdzenia strony, którym przeciwnicy nie przeczyli w trybie art. 230 k.p.c.

Kwestią do ustalenia było to czy faktycznie powódka posiada prawo do użytkowania lokalu mieszkalnego przy ul. (...) w W. na podstawie załączonego do pozwu dokumentu w postaci przydział lokalu mieszkalnego z dnia 18 marca 1992 r.

Ponadto Sąd pod rozwagę wziął również zeznania świadków Z. M., R. M., H. M., A. S., które w znacznej części korelowały się ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym.

Z uwagi na zawiłość sprawy oraz stopień relacji rodzinnych Sąd w ograniczonym zakresie uwzględnił zeznania świadka J. M. (3) albowiem stan zdrowia oraz łączące świadka ze stronami postępowania więzy rodzinne zaważyły o braku wiarygodności w zakresie bezstronność i neutralność emocjonalnej świadka.

Sąd dokonując analizy zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego opierał się również na zeznaniach stron, uwzględniając ich interes w zakresie rozstrzygnięcia niniejszego postępowania na korzyść każdej ze stron. Zarówno zeznania powódki jak i zeznania pozwanego szczegółowo opisywały okoliczności podpisania umowy najmu spornego lokalu mieszkalnego pozwanego z J. M. (1) oraz poczynionych przez niego nakładów na ww. nieruchomość, sposób udostępniania powódce dostępu do jej rzeczy znajdujących się
w piwnicy przy ul. (...) w W. oraz stan zdrowia oraz finanse powódki.

Sąd zważył co następuje:

Powództwo z uwagi na swoją bezprzedmiotowość należało oddalić w całości.

Powódka dochodziła wywiedzionego roszczenia na podstawie art. 222 § 1 k.c. w zw.
z art. 251 k.c. w zw. z art. 9 ust. 6 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych oraz art. 222 § 1 k.c. w zw. z art. 690 k.c. w zw. z art. 2 ust. 1 pkt 1 i nast. ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego oraz art. 5 k.c., zaś podstawą prawną dochodzenia wyrządzonej szkody jest regulacja art. 415 k.c.

Zgodnie z art. 222 § 1 k.c. właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą (roszczenie windykacyje).

Roszczenie windykacyjne (rei vindicatio), inaczej roszczenie wydobywcze, powstaje w razie bezprawnego pozbawienia właściciela posiadania rzeczy, zaś jego treścią jest żądanie wydania rzeczy według jej aktualnego stanu. W tym przypadku legitymacja czynna przysługuje właścicielowi nieruchomości.

Tak więc podmiot dochodzący roszczenia windykacyjnego powinien udowodnić przysługujący mu przymiot właściciela. Innymi słowy, powinien obalić wynikające z art. 339 oraz 341 k.c. domniemania, że ten, kto posiada rzecz, jest jej posiadaczem samoistnym oraz że posiadanie jest zgodne ze stanem prawnym.

Wątpliwości w niniejszym stanie prawnym może budzić tytuł własności zarówno powódki jak i pozwanego.

Sąd uznał za trafną argumentację pozwanego, popartą obszerną dokumentacją, iż na podstawie postanowienia Sądu Rejonowego dla Warszawy – Mokotowa w W. wydanego w dniu 08 grudnia 2008 r. w sprawie o sygn. akt II Ns 894/05, które uprawomocniło się w dniu 27 lutego 2009 r. jedyną osobą uprawnioną do dysponowania lokalem mieszkalnym położonym przy ul. (...) w W. jest J. M. (1).

Zgodnie z sentencją postanowienia majątek wspólny małżonków został podzielony
w ten sposób, że J. M. (1) otrzymała ww. lokal na wyłączną własność przy jednoczesnej dopłacie na rzecz W. M. (2) kwoty 112.230,02 zł tytułem dopłaty do wartości udziału mu przysługującemu. Co więcej na podstawie wyroku z dnia 25 października 2005 r. dokonano eksmisji W. M. (2) z lokalu mieszkalnego położonego przy ul. (...) w W..

Zatem na podstawie powyższych orzeczeń Sąd uznał, że zarówno powódka jak
i pozwany nie są uprawnieni do korzystania ze spornego lokalu mieszkalnego na warunkach lokatorskich, a tym samym nie ma podstaw do przyjęcia, że mogą oni rozporządzać lokalem. Spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu nr (...) położonego przy ul. (...) w W. przysługuje wyłącznie J. M. (1). Jednoznacznie potwierdza to zaświadczenie wydane przez spółdzielnię mieszkaniową (k. 70).

Pozwany na podstawie zawartej w dniu 01 czerwca 2018 r. umowy najmu lokalu uzyskał tytuł do użytkowania nieruchomości odpłatnie, co zostało udowodnione na podstawie przedłożonej do akt sprawy umowie najmu (k. 72).

Powódka zatem nie ma podstaw do tego aby wywodzić swoje żądanie na podstawie regulacji wskazanych w piśmie procesowym z dnia 13 marca 2023 r. albowiem wskazana przez nią podstawa prawna stosowana jest względem osoby, której przysługuje spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu.

Ze zgromadzonego materiału dowodowego nie wynika bowiem aby powódka posiadała tytuł wykazujący jej prawa do własności spornej nieruchomości, o czym już wspomniano powyżej. Ponadto nie wykazała aby faktycznie korzystała ze spornego mieszkania jako najemca albowiem jej twierdzenia jakoby to uiszczała regularnie kwotę czynszu za wynajem pokoju na ul. (...) w W. bezpośrednio do właściciela lokalu nie zostały wykazane w przeprowadzonym postępowaniu dowodowym. Same twierdzenia powódki w tym zakresie okazały się gołosłowne, nie poparto ich bowiem żadnymi dowodami w postaci wpłat lub też zeznań naocznych świadków dokonywania takowych wpłat na rzecz J. M. (1).

Sąd uznał, że powódka nie posiada legitymacji do posiadania lokalu mieszkalnego znajdującego się przy ul. (...) w W. wobec powyższego nie może domagać się od pozwanego ani dopuszczenia do posiadania lokalu, ani wynagrodzenia za korzystanie z lokalu. Z powyższych względów orzeczono jak w pkt. 1 sentencji wyroku oddalając powództwo w całości.

W puncie 2. wyroku Sąd na postawie art. 102 k.p.c. odstąpił od obciążenia powódki kosztami postępowania. Zgodnie bowiem z treścią art. 102 k.p.c. w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Pojęcie „wypadków szczególnie uzasadnionych” opiera się na zwrocie niedookreślonym, co może uzasadniać odwoływanie się do argumentów natury aksjologicznej. Powyższa regulacja może mieć zastosowanie tylko w sytuacjach wyjątkowych, gdy z uwagi na okoliczności danej sprawy, zastosowanie reguł ogólnych wskazanych w k.p.c. dotyczących zwrotu kosztu procesu byłoby nieuzasadnione. Zdaniem Sądu do wypadków szczególnie uzasadnionych bezsprzecznie należy zaliczyć trudną sytuację finansową oraz zdrowotną powódki. Zdaniem Sądu obarczenie powódki kosztami procesu
w sposób diametralny przyczyniłoby się do pogorszenia już i tak ciężkiej sytuacji materialnej, a przez to też i życiowej.

O kosztach udzielonej pomocy prawnej z urzędu Sąd orzekł w pkt 3. sentencji wyroku i podstawie § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r.
w sprawie opłat za czynności adwokackie w kwocie 3.600 zł przyznając wynagrodzenie z sum Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Warszawy – Mokotowa w W..

Podkreślić należy, że Sąd do ustalenia wysokości należnego pełnomocnikowi przyznanemu pozwanej z urzędu nie przyjął stawek wynikających z rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu. Sąd uznaje bowiem, że brak jest podstaw do różnicowania wysokości wynagrodzenia pełnomocników stron w zależności od tego czy stronę reprezentuje pełnomocnik z urzędu, czy z wyboru. Stanowisko to znajduje oparcie w najnowszym orzecznictwie Sądu Najwyższego (postanowienie SN z dnia 7 stycznia 2021 r., I CSK 598/20, postanowienie SN z dnia 21 stycznia 2021 r. II UK 244/19 L.), odwołującym się do stanowiska Trybunału Konstytucyjnego wyrażonego w wyroku z dnia 23 kwietnia 2020 r. (SK 66/19, Dz.U. z 2020 r. poz. 769), który stwierdził, że § 4 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu ( Dz.U. poz. 1801) jest niezgodny z art. 64 ust. 2 w związku z art. 31 ust. 3, art. 32 ust. 1 zdanie drugie i art. 92 ust. 1 zdanie pierwsze Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Jak wskazał Trybunał Konstytucyjny analiza statusu adwokatów i radców prawnych oraz ich roli w postępowaniu, w którym występują jako podmioty powołane i zobowiązane do zastępstwa prawnego, prowadzi do uznania, że różnicowanie ich wynagrodzenia, to jest obniżenie pełnomocnikom z urzędu wynagrodzenia, które otrzymaliby, gdyby występowali w sprawie jako pełnomocnicy z wyboru, nie ma konstytucyjnego uzasadnienia.

Podobne stanowisko zajął Sąd Najwyższy także we wcześniejszych orzeczeniach (postanowienie z dnia 15 grudnia 2020 r. I CSK 438/20, postanowienie z dnia 15 września 2020 r. V CSK 71/20 oraz postanowienie z dnia 2 czerwca 2020 r. II CSK 488/19 - Lex O.) - uznać należy je zatem za ugruntowane. Tożsamy pogląd przyjmowany jest nadto w orzecznictwie sądów powszechnych.

Wobec powyższego orzeczono jak w sentencji.

asesor sądowy K. Ż.

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem proszę doręczyć pełnomocnikowi powódki (bez pouczenia) ze wskazaniem, że sporządzenie uzasadnienia nastąpiło w przedłużonym terminie, w związku z czym, zgodnie z art. 369 § 1 ¹ termin na wniesienie apelacji wynosi 3 tygodnie.

asesor sądowy K. Ż.