Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie

UZASADNIENIE

W dniu 13 kwietnia 2016 r. powód A. T. wniósł o zasądzenie od pozwanego Skarbu Państwa – Dyrektora A. Ś. W.-S. kwoty 20.000 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wydania orzeczenia do dnia zapłaty tytułem zadośćuczynienia za krzywdę w postaci złamania dużego palca kończyny dolnej. Zdaniem powoda do urazu doszło wskutek nie zapewnienia bezpieczeństwa przez funkcjonariuszy Służby Więziennej. Niedopełnienie obowiązków przez funkcjonariuszy, przejawiało się w dopuszczeniu do użytku osadzonych, wadliwego sprzętu kwaterunkowego w postaci drabinki służącej do wchodzenia i schodzenia na łóżko przeznaczone do użytku powoda, znajdujące się w celi, w której przebywał. Przyczyną urazu było uszkodzenie drabinki, która powinna być przymocowana uchwytami do łóżka. W dniu urazy, śrubki łączące uchwyt z łóżkiem były obluzowane, dlatego też drabinka nie trzymała się stabilnie łóżka. Kiedy A. T. chciał opuścić łóżko, drabinka spadła na podłogę, razem z nią spadł powód, wskutek czego palec jego kończyny dolnej uległ złamaniu. Uraz wykluczył powoda na okres siedmiu tygodni z normalnego funkcjonowania. A. T. nie mógł uczęszczać na spacery, podczas transportu na rozprawę odczuwał ból, musiał poruszać się z pomocą kul. Miał też problemy z zachowaniem higieny. Do tej pory odczuwa on ból kończyny, zwłaszcza w czasie chodzenia, nie może też uczestniczyć w zajęciach sportowych i nie wie czy kiedykolwiek będzie mógł biegać lub uprawiać inny sport. Powód próbował porozumieć się z pozwanym w celu uzyskania zadośćuczynienia, jednak pozwany nie odniósł się on w żaden sposób do żądania powoda. (pozew – k. 1)

W odpowiedzi na pozew z dnia 12 lutego 2017 r. (data stempla pocztowego – k. 51) pozwany Skarb Państwa – Dyrektor A. Ś. W.-S. wniósł o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie na jego rzecz od powoda kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Pozwany nie kwestionował obrażeń odniesionych przez powoda, przyznając, że w dniu 23 października 2015 roku zgłosił on się do ambulatorium A. Ś. w W.-S. z urazem palca I stopy prawej, gdzie otrzymał leki przeciwbólowe, wykonano też badanie rtg stopy prawej i konsultację ortopedyczną. W wyniku konsultacji rozpoznano u powoda brzeżne złamanie głowy I kości śródstopia i podejrzewano złamanie paliczka bliższego palca I stopy prawej. Zalecono wówczas powodowi elewację uszkodzonej kończyny, poruszanie się za pomocą kul ortopedycznych oraz noszenie opatrunku gipsowego. Podczas ponownej konsultacji w dniu 4 listopada 2015 roku rozpoznano złamanie głowy I kości śródstopia prawego. Zalecono też utrzymanie opatrunku gipsowego na cztery tygodnie i utrzymano zakaz obciążania kończyny. Następnie po około trzech tygodniach (27 listopada 2015 roku) zmieniono opatrunek gipsowy, a konsultujący lekarz stwierdził, że A. T. nie stosuje się do wydanych zaleceń i obciąża kończynę dolną. W trakcie kolejnej konsultacji, w dniu 17 grudnia 2015 roku stwierdzono, że powód 5 dni wcześniej samowolnie zdjął opatrunek gipsowy. Na podstawie zapisu rtg stwierdzono obraz postępującego zrostu kostnego, natomiast badanie kliniczne wykazało pełny zakres ruchów w stawie śródstopno-paliczkowym pierwszym prawym bez istotnych obrzęków. Po tej dacie powód nie zgłaszał żadnych dolegliwości bólowych kończyny prawej. Pozwany dodał, że sprzęt kwaterunkowy, w celach znajdujących się w Areszcie był w pełni sprawny, a usterki usuwane są na bieżąco. Powód nie zgłaszał nigdy żadnych usterek w odniesieniu do sprzętu. Pozwany nie ponosi zatem odpowiedzialności za uraz, którego doznał powód. Oprócz braku zaniedbań dotyczących sprzętu znajdującego się w celach, osadzonemu udzielono prawidłowej opieki medycznej, przy czym to powód nie stosował się do zaleceń lekarskich. (odpowiedź na pozew – k. 44-45)

Na rozprawie w dniu 6 kwietnia 2017 roku powód dodał ponadto, że od chwili urazu do zawiezienia go do szpitala upłynęła doba. Wskazał również, że zgłaszał funkcjonariuszom Służby Więziennej, że minął już termin noszenia gipsu, ale odkładali oni decyzję o przyjeździe do szpitala w celu jego zdjęcia. Kiedy udało mu się namówić funkcjonariuszy do zawiezienia go do szpitala, powód czekał dwie godziny w nieogrzewanym samochodzie, co w połączeniu z faktem, iż miało to miejsce w grudniu, skutkowało zmarznięciem stopy i powrotem do aresztu. Zniecierpliwiony oczekiwaniem na decyzję o zdjęciu gipsu, powód sam zdecydował zdjąć opatrunek. Po jego usunięciu A. T. odczuwał dyskomfort, na co wpływ miały również odparzenia spowodowane w jego ocenie zbyt długą izolacją kończyny. (protokół rozprawy – k. 53v-54v)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

A. T., jako osoba pozbawiona wolności, przebywał w A. Ś. W.-S. W dniu 22 października 2015 roku podczas schodzenia z łóżka po przykręconej do niego drabince powód upadł na podłogę. Powód uderzył o podłogę palcem I stopy prawej, który uległ obrzękowi i stał się siny. Świadkiem upadku był funkcjonariusz Służby Więziennej, który wszedł do celi, w chwili w której powód próbować zejść z łóżka. A. T. zgłosił wówczas fakt upadku funkcjonariuszowi Służby Więziennej, który poinformował z kolei o tym pielęgniarkę pełniącą służbę w Areszcie. Pielęgniarka przyniosła powodowi altacet, kawałek bandażu oraz środki przeciwbólowe. Po obejrzeniu uszkodzonego palca pielęgniarka stwierdziła jednak, że nic się powodowi nie stało. Następnego dnia powód został przyjęty przez lekarza – kierownika ambulatorium, który po obejrzeniu palca stwierdził, że został on zbity, ale zlecił również prześwietlenie przeprowadzone w szpitalu, które wykazało że u powoda nastąpiło brzeżne złamanie głowy pierwszej kości śródstopia. W związku z powyższym w szpitalu założono powodowi gips. Powód otrzymał też zalecenia mające na celu umożliwienie powrotu do pełnej sprawności. Zgodnie z tymi zaleceniami powód powinien prowadzić oszczędny tryb życia, unosić kończynę oraz przyjmować leki (...) F., C. (zastrzyki przeciwzakrzepowe) i I. F.

(częściowo zeznania powoda – k. 53v-54v, dokumentacja medyczna – k. 48-49)

Podczas kolejnej konsultacji, w dniu 4 listopada 2015 roku zalecono utrzymywanie opatrunku gipsowego przez okres czterech tygodni oraz utrzymano zakaz obciążania kończyny. W dniu 27 listopada 2015 roku podczas konsultacji pielęgniarka z Ambulatorium z Izbą Chorych A. Ś. w W.-S., mł. chor. S. W. dokonała zmiany opatrunku gipsowego i odnotowała, że A. T. nie stosuje się do wydanych zaleceń, obciążając chorą kończynę. W trakcie następnej konsultacji, która miała miejsce w dniu 17 grudnia 2015 roku, stwierdzono że 5 dni wcześniej powód samowolnie zdjął opatrunek gipsowy, co miało nastąpić w dniu kontroli. Przeprowadzone badanie rtg wykazało natomiast obraz postępującego zrostu kostnego, z badania klinicznego wynikało zaś, że w stawie środstopno-paliczkowym I prawym powód posiadał pełen zakres ruchów, bez istotnych obrzęków.

(dokumentacja medyczna – k. 50)

Sąd ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, w tym na podstawie dokumentów, które nie były kwestionowane przez żadną ze stron. Bezsporne między stronami było to, że powód doznał urazu. Sąd uznał, w oparciu o całokształt zgormadzonego w sprawie materiału dowodowego oraz w oparciu o twierdzenia pozwanego, że zeznania powoda są niewiarygodne w zakresie jakim dotyczyły przyczyn dla których doszło do jego upadku. Powód wskazał, że do upadku doszło podczas schodzenia z łóżka po przykręconej do niego drabince. Do upadku doszło, zdaniem powoda, gdyż częściowo odkręciła się śrubka za pomocą której drabinka przykręcona została do płaskownika łóżka. Skutkowało to tym, że drabinka, nie była stabilna i nie trzymała się ściśle płaskownika. Powód schodząc po tej niestabilnej drabince upadł. Oceniając przyczynę upadku wskazać należy, że twierdzenia powoda w tym zakresie nie znalazły odzwierciedlenia w pozostałym materiale dowodowym zebranym w sprawie. Sąd dostrzegł również sprzeczność między twierdzeniami powoda zawartymi w pozwie i tymi zawartymi w zeznaniach, co przemawia przeciwko obdarzeniu wiarygodnością zeznań powoda co do przyczyn upadku. W pozwie powód wskazał bowiem, że spadł na ziemię wraz z drabinką. Tymczasem podczas zeznań przed Sądem, opisując przyczynę upadku, powód oświadczył, że w momencie jak schodził z łóżka drabinka „bujnęła” się a powód spadł z niej, podczas gdy sama drabinka nie odpadła. Ponadto podkreślić należy, że pozwany twierdził, że nie doszło do zaniedbań dotyczących sprzętu znajdującego się w celach, sprzęt w celi był sprawny, a sam powód nie zgłaszał nigdy żadnych nieprawidłowości dotyczących tego sprzętu. Wobec takiego stanowiska pozwanego i braku jednoczesnego przedstawienia przez powoda innych dowodów, poza jego zeznaniami (sprzecznymi również z jego twierdzeniami zawartymi w pozwie), które by potwierdzały to, że przyczyną upadku była niesprawność sprzętu znajdującego się w celu, Sąd uznał, że powód nie udowodnił, że przyczyną upadku powoda była nieprawidłowo zamocowana drabinka.

Co do obrażeń odniesionych przez powoda, to opis ich znajduje się w dokumentacji medycznej. W dokumentacji tej znajduje się również opis przebiegu samego leczenia. Nie znalazły natomiast żadnego potwierdzenia w pozostałym materiale dowodowym zeznania A. T., w których twierdził on, że miał miejsce nieprawidłowy proces leczenia, co skutkowało powstaniem u niego dalszych dolegliwości. Przede wszystkim podkreślić należy, że o powyższych nieprawidłowościach powód zeznał dopiero w toku postępowania przed Sądem, nie wskazują na nie w samym pozwie. Ponadto w sytuacji, gdy pozwany twierdził, że przebieg procesu leczenia był prawidłowy, powód winien okoliczności dotyczące nieprawidłowości w procesie leczenia udowodnić, nie poprzestając jedynie na swych zeznaniach, które nie znalazły potwierdzenia w dokumentacji medycznej.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo podlegało oddaleniu.

Powód A. T. dochodził od Skarbu Państwa – Dyrektora A. Ś. W. – S. w W. zapłaty kwoty 20.000 złotych z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty tytułem zadośćuczynienia za naruszenie dobra osobistego w postaci zdrowia, polegającego na złamaniu dużego palca kończyny dolnej.

Odpowiedzialność pozwanego Skarbu Państwa – A. Ś. W.-S. w W. oparta jest na podstawie art. 417 § 1 k.c. bowiem dotyczy szkody wyrządzonej przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej. Podkreślić należy, że jest to odpowiedzialność oparta na zasadzie bezprawności i nie wymaga dowodzenia winy w uchybieniu.

Zgodnie z art. 24 § 1 k.c. ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Na zasadach przewidzianych w kodeksie może on również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny.

Wskazać w tym miejscu należy, iż przesłankami udzielenia ochrony dóbr osobistych przewidzianej w art. 24 k.c. są:

1) istnienie dobra osobistego,

2) zagrożenie lub naruszenie tego dobra,

3) bezprawność zagrożenia lub naruszenia.

Wszystkie powyższe przesłanki muszą zaistnieć łącznie.

Podzielić należy ugruntowany pogląd wyrażony w orzecznictwie Sądu Najwyższego, że w postępowaniu o naruszenie dóbr osobistych niezbędne jest określenie w pozwie dobra, którego ochrony powód żąda na podstawie art. 23 i 24 k.c. (por. uzasadnienie orz. SN z dnia 6 sierpnia 1987 r., II CR 199/87). Nie jest wystarczające powołanie się na bliżej niesprecyzowane naruszenie „dóbr osobistych”, rozumiane jako jakaś krzywda, dyskomfort, ujemne przeżycie psychiczne, bez bliższego określenia na czym one polegały. Powód musi wykazać nadto, iż doszło do zagrożenia lub naruszenia istniejącego dobra osobistego. Natomiast na pozwanym spoczywać będzie ciężar udowodnienia, że naruszenie nie było bezprawne.

Zgodnie z treścią art. 448 k.c. w razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub na jego żądanie zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez niego cel społeczny, niezależnie od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia. Przepis art. 445 § 3 k.c. stosuje się odpowiednio.

Podstawową przesłanką domagania się zadośćuczynienia jest doznanie szkody niemajątkowej (krzywdy) wynikającej z określonych faktów, z którymi norma prawna wiąże obowiązek jej naprawienia. Krzywda ta - utożsamiana z negatywnymi przeżyciami w sferze psychicznej jednostki - musi być konsekwencją naruszenia dóbr osobistych, a nie majątkowych. Przy czym, szkoda musi być normalnym następstwem określonego działania, czy też zaniechania. Związek przyczynowy nie tylko jest przesłanką odpowiedzialności za krzywdę ale również rozstrzyga o granicach tejże odpowiedzialności (por. Z. Radwański, Zobowiązania, s. 80).

Stosownie zaś do treści art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z tego faktu wywodzi skutki prawne. Sąd doszedł do przekonania, iż powód nie uczynił zadość obowiązkowi, który nakładał na niego ten przepis – tj. nie udowodnił, iż funkcjonariuszeA. Ś. W. – S. dopuścili się zachowań, które doprowadziły do naruszenia jego dóbr osobistych oraz wyrządziły mu krzywdę. Nie wykazał on, że jego upadek, który spowodował uraz był następstwem korzystanie przez niego z wadliwego sprzętu kwaterunkowego znajdującego się w celi. Zgodnie z obowiązującą w polskim procesie cywilnym zasadą kontradyktoryjności, to na stronach postępowania ciąży obowiązek dowodzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne, a co za tym idzie – to one są w pełni odpowiedzialne za wynik tego postępowania. Podkreślenia wymaga również okoliczność, iż inicjatywa dowodowa spoczywa na stronach, nie zaś na Sądzie, co wynika jednoznacznie z treści art. 232 k.p.c., zgodnie z którym strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Co do zasady, w procesie cywilnym, Sąd nie jest uprawniony do przeprowadzania dowodów z własnej inicjatywy, jeżeli strona postępowania wykazuje bierność w tym zakresie. Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 4 września 2013 r., I ACa 259/13, LEX nr 1381585, stwierdził, że materialnoprawną zasadę rozkładu ciężaru dowodów (art. 6 k.c.) uzupełniają reguły procesowe nakazujące stronom przejawiać aktywność w celu wykazania wszystkich istotnych okoliczności i faktów, z których wywodzą skutki prawne – w szczególności wskazywać dowody.

W toku niniejszego postępowania powód obowiązany był wykazać okoliczności, które doprowadziły do naruszenia jego dobra osobistego w postaci zdrowia, do którego to naruszenia miało dojść – jak wskazywał A. T. – w wyniku dopuszczenia do użytku przez osadzonych przedmiotu, w postaci drabinki służącej do opuszczania i zajmowania łóżka, która była niesprawna, co skutkowało urazem w postaci złamania kości dużego palca stopy. Do wykazania, że pozwany - Skarb Państwa – Dyrektor A. Ś. W.-S. w W. ponosi odpowiedzialność opartą na podstawie art. 417 § 1 k.c. i art. 24 § 1 k.c. konieczne jest udowodnienie, że funkcjonariusze Służby Więziennej dopuścili się uchybień w zakresie zapewnienia osadzonemu bezpieczeństwa podczas przebywania w celi. Obowiązki funkcjonariuszy w powyższym zakresie i sprzężone z nimi uprawnienia osadzonego w tym powoda określają przepisy ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny wykonawczy (Dz. U. z 2015 r. poz. 557 – dalej „k.k.w.”). Nie ulega wątpliwości, że urządzenia przeznaczone do użytku skazanych, w tym również łóżko oraz element umożliwiający skorzystanie z niego w postaci drabinki, powinny znajdować się w stanie zapewniającym możliwość ich użytkowania w sposób bezpieczny, tj. niezagrażający ich życiu lub zdrowiu. Zapewnienie bezpieczeństwa osobistego osobom skazanym jest bowiem jednym z obowiązków administracji Zakładu Karnego - a na mocy art. 209 i 214 k.k.w. – również A. Ś.. Stanowi o tym przepis art. 108 § 1 k.k.w. z którego wynika iż obowiązek podjęcia odpowiednich działań celem zapewnienia osadzonym bezpieczeństwa w czasie odbywania kary spoczywa na administracji placówki penitencjarnej. Jednocześnie, stosownie do § 2 powyższego przepisu osadzony ma obowiązek poinformować niezwłocznie przełożonego o zagrożeniach dla jego bezpieczeństwa osobistego oraz unikać tych zagrożeń. A. T. nie wykazał w żaden sposób, by pozwany uchybił powyższym obowiązkom. Przede wszystkim wskazać należy, że powód nie wykazał, aby w celi znajdowało się łóżko z nieprawidłowo zamocowaną drabinką, z której korzystał powód i aby przyczyną upadku był nieprawidłowo zamocowana drabinka. Tym samym nie wykazał, on aby do powstania u niego urazu doszło na skutek zaniechań pozwanego, sprzecznych z art. 108 § 1 kkw. Powód nie wykazał zatem, aby to na skutek działania pozwanego doszło u niego do urazu i związanych z tym niedogodności w codziennym funkcjonowaniu powoda, a tym aby tym samym aby doszło do naruszenia dóbr osobistych na skutek działania czy też zaniechania pracowników powoda. Tym samym żądania powoda oparte na tej podstawie jako nieudowodnione podlegało oddaleniu.

Na rozprawie powód w swych zeznaniach opisywał nieprawidłowości związane z przebiegiem leczenia. Odnosząc się do tej kwestii wskazać należy, że z treści pozwu, który określił przedmiot niniejszego postępowania, nie wynika, by A. T. domagał się kwoty 20.000 zł tytułem zadośćuczynienia za proces leczenia. W uzasadnieniu pozwu powód przedstawia bowiem w sposób ogólny zarówno skutki wypadku (ból nogi, brak możliwości uprawiania sportu), jak też jego przyczyny, wskazując że doszło do niego wskutek zaniedbań osób odpowiedzialnych za stan techniczny drabinki przymocowanej do łóżka. Już sama ta okoliczność pozwalałaby Sądowi na pominięcie w niniejszym postępowaniu okoliczności dotyczących przebiegu leczenia, skoro powód w pozwie nie domagał się zadośćuczynienia za błędny proces leczenia. Niemniej wskazać należy, że powód nie wykazał, aby zachowanie funkcjonariuszy Aresztu Śledczego stanowiło naruszenie prawa osadzonego do bezpłatnej opieki medycznej, w myśl art. 115 k.k.w. Podobnie jak w przypadku 108 § 1 k.k.w. ww. przepis stosuje się z mocy art. 209 i 214 k.k.w. również do osób osadzonych w Areszcie Śledczym. Stosownie do treści art. 115 § 1 k.k.w. opieka medyczna polega na bezpłatnym zapewnieniu osadzonemu świadczeń zdrowotnych, leków i artykułów sanitarnych, stosownie zaś do § 2 powyższego przepisu protezy, przedmioty ortopedyczne inne środki pomocnicze zapewnia się osadzonemu bezpłatnie, jeżeli ich brak mógłby pogorszyć jego stan zdrowia lub uniemożliwić mu odbywanie kary pozbawienia wolności. Twierdzenia powoda o złym stanie kul, umożliwiających mu poruszanie się oraz o źle wykonanym opatrunku gipsowym, nie znalazły odzwierciedlenia w dokumentacji medycznej. Podobnie wygląda kwestia twierdzenia powoda na temat możliwej ignorancji jego próśb o wcześniejsze zdjęcie gipsu, przez funkcjonariuszy Służby Więziennej, a także zbyt długiego oczekiwania na zdjęcie opatrunku, w nieogrzewanym samochodzie. A. T. nie wskazał dowodów, które by wykazywały tą okoliczność, nie zgłaszając na rozprawie żadnych wniosków, np. o dopuszczenie dowodów z zeznań świadków, protokołów, notatek czy innych dokumentów sporządzonych i podpisanych przez upoważnionych funkcjonariuszy Służby Więziennej.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie powołanych przepisów, Sąd orzekł jak w punkcie I wyroku. W pkt. II wyroku Sąd odstąpił od obciążania powoda A. T. kosztami procesu na podstawie art. 102 k.p.c. bowiem zachodzi szczególnie uzasadniony przypadek uzasadniający takie rozstrzygnięcie. Wskazać bowiem należy, iż powód jest osobą pozbawioną wolności. Ponadto A. T. nie posiada oszczędności ani majątku, nie jest zatem w stanie uiścić kosztów postępowania.

SSR Jakub Kowalczyk

ZARZĄDZENIE

- odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć powodowi w trybie przewidzianym w art. 137 § 2 k.p.c. z pouczeniem o apelacji

- wniosek o ustanowienie pełnomocnika z urzędu przedstawić do rozpoznania referendarzowi sądowemu

SSR Jakub Kowalczyk