Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie

UZASADNIENIE

W pozwie, złożonym w dniu 21 listopada 2022 r. do Sądu Rejonowego dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie (data nadania przesyłki poleconej) strona powodowa P. R.Spółka Akcyjna z siedzibą w W. domagała się zasądzenia od pozwanej M. K.:

a)  kwoty 72 000 zł tytułem zwrotu nienależnie uzyskanej przez pozwaną kwoty subwencji finansowej w ramach programu rządowego ,,T. F. F.” wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 25 sierpnia 2020 r. do dnia zapłaty,

b)  zwrotu kosztów postępowania wraz z odsetkami za opóźnienie zgodnie z art. 98 § 1 ¹ k.p.c.

W uzasadnieniu wskazano, że roszczenie dochodzone pozwem ma swoje źródło w umowie subwencji finansowej nr 102000160098413MP z dnia 31 lipca 2020 r., uchwale Rady Ministrów nr 50/2020 z dnia 27 kwietnia 2020 r. oraz Regulaminie ubiegania się o udział w Programie obowiązującym od dnia 29 kwietnia 2020 r. Zgodnie z założeniami programu, programem objęci byli przedsiębiorcy będący mikro, małymi lub średnimi przedsiębiorcami, którzy spełniali określone w programie warunki. Program określał też krąg beneficjentów zatwierdzony na mocy decyzji Komisji Europejskiej z dnia 27 kwietnia 2020 r. C (2020) 2822, State Aid SA.56996 (2020/N) – Poland. W celu realizacji programu, strona powodowa przyjęła Regulamin ubiegania się o udział w programie, który obowiązywał od dnia 29 kwietnia 2020 r. Podano, że w dniu 13 maja 2020 r. została przyjęta wersja zmieniona Regulaminu i weszła w życie w dniu 28 maja 2020 r. Wyjaśniono, że umowy były zawierane z beneficjentami z wykorzystaniem systemu bankowego i środowiska informatycznego banków. Wniosek udostępniany był w bankowości elektronicznej banku wyłącznie jako interfejs i służył zebraniu wszelkich oświadczeń składanych przez przedsiębiorcę starającego się o subwencję. W ramach realizacji procesu aplikacyjnego, strona powodowa uprawniona była do stosowania możliwie automatycznych, uproszczonych i przyspieszonych procedur przyznawania subwencji finansowych w tym ich realizacji za pośrednictwem kanałów elektronicznych oraz na podstawie oświadczeń składanych przez beneficjentów. Jak podano, po stronie powodowej nie badano i nie analizowano poszczególnych wniosków o udzielenie subwencji oraz nie uwzględniano żadnych dodatkowych informacji przekazywanych prze wnioskodawców poza wnioskiem o przyznanie subwencji finansowej. Dalej podano, że cały proces odbywał się drogą elektroniczną z wykorzystaniem Bankowości Elektronicznej. Wskazano, że w dniu 31 lipca 2020 r. za pośrednictwem formularza aplikacyjnego, pozwana złożyła wniosek o przyznanie subwencji finansowej. Po poprawnym wprowadzeniu danych do formularza, w Bankowości Elektronicznej wygenerowany został projekt umowy subwencji finansowej. Tak wygenerowany projekt był następnie podpisywany przez obie strony za pomocą narzędzi autoryzacyjnych przekazanych przez Bank, najpierw przez pozwaną, a następnie przez Bank w imieniu strony powodowej. W tych okolicznościach doszło do zawarcia pomiędzy stronami spornej umowy. Pozwana aplikując oświadczyła, że:

a)  na dzień 31 grudnia 2019 r. była mikroprzedsiębiorcą lub małym albo średnim przedsiębiorcą,

b)  na dzień złożenia wniosku prowadziła działalność gospodarczą,

c)  na dzień 31 grudnia 2019 r. prowadziła działalność gospodarczą,

d)  jest świadoma tego, że subwencja finansowa dotyczy wyłącznie przedsiębiorstwa spełniającego kryteria programowe.

Wyjaśniono, że na podstawie wniosku, pozwanej wypłacono subwencję w wysokości 72 000 zł. Podano dalej, że po wypłacie środków strona pozwana ustaliła w oparciu o § 3 ust. 6 Umowy subwencji, że pozwana nie spełniała stawianych kryteriów i nie mogła być beneficjentem Programu uprawnionym do otrzymania subwencji. W związku z tym, pismem z dnia 9 grudnia 2020 r. strona powodowa wezwała pozwaną do zwrotu wypłaconej subwencji. Pomimo prawidłowego doręczenia wezwania, pozwana nie dokonała zwrotu pozyskanych środków (pozew – k. 1-8).

Postanowieniem z dnia 5 kwietnia 2023 r. wydanym w sprawie o sygn. akt VI C 471/23 Sąd Rejonowy dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie stwierdził swoją niewłaściwość i sprawę przekazał tut. Sądowi według właściwości miejscowej celem dalszego procedowania (postanowienie – k. 77).

W odpowiedzi na pozew z dnia 9 sierpnia 2023 r. (data nadania przesyłki poleconej) pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od strony powodowej kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm prawem przepisanych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

Pozwana przyznała okoliczności, iż ubiegała się o subwencję i otrzymała środki programowe. Podkreśliła, że zanim środowisko komornicze przystąpiło do Programu, kwestia możliwości skorzystania przez komorników sądowych ze spornej formy pomocy, była poruszana przez samorząd komorniczy i w tej kwestii wypowiedział się przedstawiciel Rady Ministrów, zatem organ władzy, który utworzył i określił warunki Programu. Stanowisko Ministra Sprawiedliwości jako członka Rady Ministrów było postrzegane przez komorników, jako głos decydujący w szczególności, że chodziło o interpretację zasad Programu, a nieuwzględnienie w zarządzaniu kancelarią stanowiska Ministra Sprawiedliwości (sprawującego zwierzchni nadzór nad komornikami sądowymi) mogłoby być traktowane jako swego rodzaju zaniedbanie. Podano, że minister Sebastian Kaleta w piśmie z 19 czerwca 2020 r. kierowanym do Prezesa Krajowej Rady Komorniczej wskazał, że co prawda komornicy sądowi nie są zaliczania jako przedsiębiorcy, jednak w stosunku do komorników zastosowanie znajdują przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, systemie ubezpieczeń społecznych, o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych, dotyczące osób prowadzących działalność gospodarczą na co wyraźnie wskazywało Ministerstwo Finansów i Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Ponadto jak podano minister wskazał, że komornicy sądowi prowadzą i organizują kancelarie, zatrudniają pracowników na podstawie umowy o pracę, zlecenia o dzieło lub świadczenie usług, a koszty działalności egzekucyjnej pokrywają z uzyskiwanych prowizji w postaci opłat egzekucyjnych. Podkreślono, że poszczególni komornicy kierowali swoje zapytania wprost do strony powodowej o możliwość udziału w Programie uzyskując pozytywną opinię. Pozwana wyjaśniła, że złożenie wniosku mogło odbyć się jedynie po zaakceptowaniu wszystkich punktów formularza, bez możliwości dodania jakichkolwiek uwag. Dopiero w punkcie przeznaczonym na wskazanie podmiotu wnioskującego wyraźnie wpisała pełne dane kancelarii komorniczej. Zaprzeczyła o automatyzmie przyznawania subwencji li tylko po złożeniu wniosku. Wskazała, że niektórzy komornicy otrzymywali decyzje odmowne co powodowało, że składali wniosku ponownie. Z tych względów pozwana stała na stanowisku, że wnioski podlegały weryfikacji, a strona powodowa posiadała pełną wiedzę jakim podmiot przyznaje subwencję. Kolejno pozwana podała, że przyznane środki wydatkowała na cele, na które subwencja została przyznana. Dzięki pozyskanym środkom nie musiała podejmować radykalnych cięć w prowadzeniu kancelarii, które miałyby znaczący wpływ na funkcjonowanie egzekucji i pracowników w niej zatrudnionych. Zakwestionowała, że załączony wydruk nadania przesyłki nr (...) nie dowodzi tego, że wskazana przesyłka była adresowana do pozwanej, nie złożono do akt sprawy potwierdzenia nadania przesyłki o tym numerze. Zwrócono uwagę, że strona powodowa na dalszym etapie uniemożliwiła też rozliczenie pozyskanej subwencji. Podkreślono, że w świetle obowiązujących przepisów prawa komornika należy uznawać za osobę fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą, działalność komorników ma charakter zarobkowy, komornik nie jest wynagradzany za swoją pracę przez Skarb Państwa. Zaakcentowano, że działalność komornicza ukierunkowana jest na zarobkowanie gdyż z osiągniętych przychodów musi utrzymać nie tylko kancelarię ale uzyskać zysk na utrzymanie samego siebie. Zwrócono uwagę, że na kanwie prawa wspólnotowego UE komornicy sądowi zostali uznani za przedsiębiorców, a więc osoby wykonujące działalność gospodarczą. Zdaniem pozwanej, gdyby uznać zasadność żądania przez stronę powodową zwrotu przyznanej subwencji, wobec istnienia szeregu unormowań prawnych, uwzględnienie takiego roszczenia byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, a jego dochodzenie rozpatrywać w kategoriach nadużycia prawa podmiotowego w rozumieniu art. 5 k.c. Dalej pozwana wskazała, że gdyby uznać wywiedzione roszczenie za quasi karę umowną, a nie występując okoliczności wyłączające odpowiedzialność Komornika, należałoby zastosować art. 484 § 2 k.c przewidujący możliwość częściowego, ale nie całkowitego uchylenia się od obowiązku zapłaty kary umownej (miarkowanie kary umownej). Za takim stanowiskiem przemawiają przede wszystkim okoliczności uzyskania samej subwencji tj. złożenia oświadczeń niezgodnych z prawdą, od których złożenia uzależniono możliwość żądania przez powodową spółkę zwrotu subwencji finansowej. W ocenie pozwanej, to strona powodowa przyczyniła się do wypłaty środków. Pozwana zakwestionowała w całości także żądanie odsetkowe (odpowiedź na pozew – k. 96-108v).

Do chwili wydania wyroku, stanowiska stron nie uległy zmianie (replika na odpowiedź na pozew – k. 156-168v, pisemne stanowisko w sprawie strony powodowej – k. 332-339v, 343-344).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

M. K. jest Komornikiem Sądowym wykonującym swoje obowiązki przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy-Mokotowa w W.

( okoliczność bezsporna )

M. K. zanim przystąpiła do Programu Rządowego – Tarcza Finansowa Polskiego Funduszu Rozwoju dla Małych i Średnich Firm śledziła fora internetowe dedykowane dla komorniczej grupy zawodowej. Koledzy i koleżanki informowali wzajemnie pozostałych członków grupy o decyzjach jakie zapadały w ich indywidualnych sprawach oraz objaśniali zagadnienia związane z ubieganiem się o subwencje. Z doświadczeń, jakie zostały wymienione na forum wynikało, że program Polskiego Funduszu Rozwoju dedykowany był również do grupy zawodowej komorników i mogli korzystać ze środków pochodzących z subwencji. Informacje jakie uzyskała na forum, pokrywały się z pisemnym stanowiskiem Ministerstwa Sprawiedliwości w którym wskazywano, że grupa zawodowa komorników zalicza się do beneficjentów subwencji. Okoliczności te przekonały pozwaną aby również i ona złożyła stosowny wniosek o subwencję. O zasadności decyzji pozwanej przemawiał również fakt, że na forach nie pisano o tym, iż subwencja nie została przyznana danemu komornikowi z uwagi na grupę zawodową, lecz u podstaw wydawanych odmownych decyzji były inne okoliczności.

M. K. w swojej kancelarii zatrudniała i zatrudnia trzech pracowników. W okresie obostrzeń związanych z pandemią Covid – 19 kancelaria komornicza odnotowała spadek obrotów. Obowiązywał wówczas zakaz prowadzenia licytacji, który został zniesiony dopiero w ostatniej fazie likwidowania ograniczeń covidowych. Koszty prowadzenia kancelarii jakie ponosi M. K. wynoszą od 30 000 do 40 000 zł. Większą część wydatków stanowią wynagrodzenia pracownicze i konieczność odprowadzania składek. Przed podpisaniem umowy, zapoznała się z jej treścią i regulaminem. Kancelaria odprowadzała podatek VAT. Przystępując do programu działała w zaufaniu do członka Rady Ministrów i informacji przez niego przekazywanych. Przed przystąpieniem do programu, nie występowała do P. R. o wskazanie, czy może skorzystać z subwencji.

( dowód : zeznania M. K. złożone podczas przesłuchania w charakterze pozwanej – k. 283-283v)

Uchwałą nr 50/2020 z dnia 27 kwietnia 2020 r. w sprawie programu rządowego „Tarcza finansowa Polskiego Funduszu Rozwoju dla małych i średnich firm”, („Uchwała”) działając na podstawie art. 21a ustawy z dnia 4 lipca 2019 r. o systemie instytucji rozwoju (Dz.U. poz. 1572 oraz z 2020 r. poz. 569 i 695) Rada Ministrów przyjęła program rządowy „Tarcza finansowa Polskiego Funduszu Rozwoju dla małych i średnich firm” („Program”), powierzając jego realizację P. R. Spółce Akcyjnej z siedzibą w W.. Zgodnie z pkt. 3.1. Uchwały, Programem objęte są następujące podmioty („Beneficjenci Programu):

1. Przedsiębiorcy w rozumieniu art. 4 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców (Dz.U. z 2019 r. poz. 1292, ze zm.), tj. osoby fizyczne, osoby prawne lub jednostki organizacyjne niebędące osobą prawną, którym odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, wykonujące działalność gospodarczą oraz wspólnicy spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej, będący mikro, małymi lub średnimi przedsiębiorcami spełniającymi następujące kryteria:

a) mikroprzedsiębiorca („Mikrofirma”) — to przedsiębiorca, który łącznie spełnia następujące warunki: (i) zatrudnia co najmniej 1 pracownika oraz nie więcej niż 9 pracowników, z wyłączeniem właściciela, oraz (ii) jego roczny obrót lub suma bilansowa nie przekracza kwoty 2.000.000 EUR;

b) małe i średnie przedsiębiorstwo („MŚP” lub „mała i średnia firma”) — to przedsiębiorca, który zatrudnia do 249 Pracowników, z wyłączeniem właściciela, a jego roczny obrót nie przekracza 50.000.000 EUR lub suma bilansowa nie przekracza 43.000.000 EUR, przy czym: (i) nie jest Mikrofirmą, lub (ii) nie jest Beneficjentem Programu DP;

2. Przedsiębiorcy, którzy odnotowują spadek obrotów gospodarczych (przychodów ze sprzedaży) o co najmniej 25% w dowolnym miesiącu po 1 lutego 2020 r. w porównaniu do poprzedniego miesiąca lub analogicznego miesiąca ubiegłego roku w związku zakłóceniami w funkcjonowaniu gospodarki na skutek COVID-19. Przez spadek obrotów gospodarczych (przychodów ze sprzedaży) należy rozumieć spadek sprzedaży towarów lub usług w rozumieniu art. 15g ust. 9 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. poz. 374, ze zm.);

3. Przedsiębiorcy, którzy na dzień składania wniosku nie otworzyli likwidacji na podstawie Kodeksu spółek handlowych oraz wobec których, na dzień składania wniosku, nie zostało otwarte (i) postępowanie upadłościowe na podstawie Prawa upadłościowego ani (ii) postępowanie restrukturyzacyjne na podstawie Prawa restrukturyzacyjnego;

4. Przedsiębiorca: (i) który, posiada rezydencję podatkową na terenie Europejskiego Obszaru Gospodarczego, (ii) który jest zarejestrowany na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, oraz (iii) którego główny beneficjent rzeczywisty, w rozumieniu art. 2 ust. 2 pkt 1) Ustawy AML nie posiada rezydencji podatkowej w tzw. „rajach podatkowych” w rozumieniu Konkluzji Rady UE w sprawie zrewidowanej listy państw nie współpracujących w celach podatkowych (2020/C 64/03). Odejście od tej zasady możliwe jest w sytuacji zobowiązania Beneficjenta Programu i/lub jego głównego beneficjenta rzeczywistego do przeniesienia rezydencji podatkowej na teren Europejskiego Obszaru Gospodarczego w terminie do 9 miesięcy od dnia udzielenia finansowania w ramach Programu;

5. Przedsiębiorca prowadził działalność na dzień 31 grudnia 2019 r.;

6. Przedsiębiorca: (i) nie zalegał z płatnościami podatków i składek na ubezpieczenia społeczne na dzień 31 grudnia 2019 r. oraz na dzień składania wniosku, (ii) nie zalega z płatnościami podatków i składek na ubezpieczenia społeczne na dzień składania wniosku, ale zalegał na dzień 31 grudnia 2019 r. albo (iii) nie zalegał z płatnościami podatków i składek na ubezpieczenia społeczne na dzień 31 grudnia 2019 r., ale zalega na dzień składania wniosku, przy czym: (i) rozłożenie płatności na raty lub jej odroczenie, lub (ii) zaleganie z płatnościami podatków i składek na ubezpieczenia społeczne nieprzekraczające trzykrotności wartości opłaty pobieranej przez operatora wyznaczonego w rozumieniu Ustawy Prawo pocztowe za traktowanie przesyłki listowej jako przesyłki poleconej, nie jest uznawane za zaległość;

7. Przedsiębiorca nie prowadzi działalności w zakresie:

a) produktów lub usług, które mogą skutkować ograniczaniem bądź naruszaniem wolności indywidualnych lub/oraz praw człowieka;

b) działalności prowadzonej przez instytucje kredytowe, spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe, firmy inwestycyjne, instytucje pożyczkowe, zakłady ubezpieczeń, zakłady reasekuracji, fundusze emerytalne, fundusze inwestycyjne i inne przedsiębiorstwa zbiorowego inwestowania oraz podmioty zarządzające aktywami, dostawców usług płatniczych oraz inne instytucje finansowe, a także agencje ratingowe;

c) obszarów wątpliwych z powodów etyczno-moralnych, z zastrzeżeniem zgodności notyfikowanego Komisji Europejskiej Programu, z decyzją Komisji Europejskiej dotyczącej zasad i warunków udzielenia pomocy publicznej.

( okoliczność znana Sądowi z urzędu )

W celu realizacji P. R. Spółka Akcyjna z siedzibą w W. przyjął Regulamin ubiegania się o udział w Programie („Regulamin”).

Wersja pierwotna Regulaminu obowiązywała od dnia 29 kwietnia 2020 roku. Wersja zmieniona Regulaminu została zaś przyjęta w dniu 13 maja 2020 roku, z datą wejścia w życie w dniu 28 maja 2020 roku.

Zgodnie z § 1 ust. 2 Regulaminu, wyrażenia pisane w niniejszym Regulaminie wielką literą mają następujące znaczenie:

⚫

beneficjent - oznacza, na potrzeby określenia podmiotu uprawnionego do udziału w Programie, przedsiębiorcę w rozumieniu art. 4 ust. 1 i 2 Prawa przedsiębiorców pod warunkiem uznania, iż podmiot ten spełnia warunki przyznania mu statusu Mikroprzedsiębiorcy lub MŚP, wnioskującego do P. (...) o udzielenie Subwencji Finansowej, lub któremu P. (...)udzielił Subwencji Finansowej,

⚫

mikroprzedsiębiorca - oznacza, na potrzeby określenia podmiotu uprawnionego do udziału w Programie, zgodnie Regulaminem, beneficjenta, który na 31 grudnia 2019 r. łącznie spełnia następujące warunki: (i) zatrudnia, co najmniej jednego pracownika oraz nie więcej niż dziewięciu pracowników (z wyłączeniem właściciela), oraz (ii) jego roczny obrót za 2019 r. lub suma bilansowa w 2019 r. nie przekracza kwoty 2 mln euro.

Na potrzeby ustalenia statusu mikroprzedsiębiorcy jako podmiotu uprawnionego do udziału w Programie zgodnie z niniejszym Regulaminem, przez pracownika rozumie się osobę zatrudnioną na podstawie umowy o pracę, przy czym za pracowników nie uważa się pracowników na urlopach macierzyńskich, ojcowskich, rodzicielskich, wychowawczych i zatrudnionych w celu przygotowania zawodowego.

Określenie statusu mikroprzedsiębiorcy powinno uwzględniać inne warunki określone w treści niniejszego Regulaminu oraz Załącznika 1 do Rozporządzenia Pomocowego.

Zgodnie z § 3 ust. 3 Regulaminu, Finansowanie programowe udzielane jest za pośrednictwem Banków, przyjmujących w imieniu P. (...)Wnioski i Odwołania, przekazujących Beneficjentom Decyzje P. (...), zawierających Umowy Subwencji Finansowych w charakterze pełnomocników P. (...) i przekazujących Beneficjentom w imieniu P. (...) środki pieniężne tytułem Subwencji Finansowych (wyłącznie po uprzednim otrzymaniu tych środków od P. (...)).

Zgodnie z § 3 ust. 4 Regulaminu, Szczegółowe warunki Finansowania Programowego, zakres zobowiązań Beneficjentów oraz zasady i warunki zwrotu przez Beneficjenta, lub częściowego zwolnienia Beneficjenta z obowiązku zwrotu, udzielonego mu Finansowania Programowego określa Umowa Subwencji Finansowej zawierana pomiędzy Beneficjentem i P. (...).

Zgodnie z § 3 ust. 5 Regulaminu, P. (...) może podejmować na zasadach racjonalnej uznaniowości decyzje indywidualne o zmianach warunków zwolnienia Beneficjentów z określonych kategorii z obowiązku zwrotu Subwencji Finansowej w całości lub części w przypadkach określonych w Dokumentach Programowych.

Zgodnie z § 3 ust. 6 Regulaminu, w przypadku stwierdzenia złożenia przez Beneficjenta nieprawdziwych oświadczeń lub podania we Wniosku nieprawdziwych informacji, P. (...)może podjąć decyzję o zobowiązaniu Beneficjenta do zwrotu całości lub części Subwencji Finansowej.

Zgodnie z § 10 ust. 1 Regulaminu, Beneficjent przed zawarciem Umowy Subwencji Finansowanej ma możliwość i obowiązek zapoznania się z Regulaminem.

Zgodnie z § 10 ust. 2 Regulaminu, o udział w Programie mogą ubiegać się Beneficjenci będący osobami fizycznymi, osobami prawnymi lub jednostkami organizacyjnymi nieposiadającymi osobowości prawnej, którym odrębna ustawa przyznaje zdolność do nabywania praw i obowiązków we własnym imieniu, wykonujący działalność gospodarczą oraz wspólnicy spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej, w każdym przypadku pod warunkiem posiadania przez Beneficjenta statusu Mikroprzedsiębiorcy lub MŚP.

Zgodnie z § 10 ust. 11 Regulaminu, P. (...) może biorąc pod uwagę całokształt okoliczności, z uwzględnieniem zasady racjonalności ekonomicznej, w tym wyważenia słusznych interesów danego Beneficjenta, ogółu wszystkich Beneficjentów i Skarbu Państwa oraz realizacji celów szczegółowych określonych w Programie, odstąpić od stosowania niektórych spośród wymienionych wyżej Warunków Programowych, każdorazowo z zastrzeżeniem stosowania się do zasad i warunków decyzji Komisji Europejskiej dotyczącej programu.

Zgodnie z § 11 ust. 1 Regulaminu, Finansowanie Programowe udzielane jest w oparciu o składany przez Beneficjenta Wniosek podlegający, w stosownych zakresach, weryfikacji przez Bank i P. (...).

Zgodnie z § 11 ust. 2 Regulaminu, Wniosek może zostać złożony wyłącznie drogą elektroniczną poprzez Bankowość Elektroniczną wybranego Banku i wyłącznie za pośrednictwem dostępnego w Bankowości Elektronicznej formularza aplikacyjnego.

Zgodnie z § 11 ust. 13 Regulaminu, w przypadku, gdy Beneficjent otrzymał Subwencję Finansową na podstawie nieprawdziwych oświadczeń, od których uzależnione było udzielenie Subwencji Finansowej lub wysokość Subwencji Finansowej, Beneficjent zobowiązany jest do niezwłocznego, nie później niż w terminie 14 dni roboczych od dnia otrzymania Subwencji Finansowej, zwrotu Subwencji Finansowej lub jej części na wyodrębniony rachunek techniczny Banku. Informację o numerach rachunków bankowych, na które można dokonać zwrotu Subwencji Finansowej lub jej części udziela Bank.

W § 11 ust. 6 Regulaminu określono procedurę składania wniosku.

Zgodnie z § 12 Regulaminu:

1)  P. (...) będzie rozpatrywać Wnioski w celu weryfikacji spełnienia przez Beneficjenta Warunków Programowych.

2)  P. (...) jest uprawniony do określenia szczegółowych zasad i terminów rozpatrywania Wniosków.

3)  Decyzja ma charakter potwierdzenia (i) w całości (ii) w części albo (iii) zaprzeczenia przez P. (...) okoliczności spełniania przez Beneficjenta Warunków Programowych na podstawie oświadczeń wiedzy Beneficjenta zawartych w Umowie Subwencji Finansowej i danych oraz informacji, o których mowa w ust. 4 poniżej.

4)  W celu weryfikowania prawdziwości oświadczeń złożonych przez Beneficjentów we Wniosku P. (...) może pozyskiwać informacje od osób trzecich i organów administracji, w tym, między innymi, od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, Ministra Finansów oraz Krajowej Administracji Skarbowej.

5)  Po rozpatrzeniu Wniosku P. (...) podejmie jedną z następujących Decyzji, której treść zostanie udostępniania Beneficjentowi w Bankowości Elektronicznej, w innym kanale komunikacji Banku z Beneficjentem lub w inny sposób:

a)  decyzję pozytywną o przyznaniu Beneficjentowi całej kwoty Subwencji Finansowej wnioskowanej przez Beneficjenta, przy czym w takim wypadku P. (...)wypłaci całą kwotę Subwencji Finansowej na rachunek bankowy Beneficjenta wskazany we Wniosku;

b)  decyzję pozytywną o przyznaniu Subwencji Finansowej w kwocie niższej niż wnioskowana przez Beneficjenta, przy czym w takim wypadku P. (...) wypłaci przyznaną kwotę Subwencji Finansowej na rachunek bankowy Beneficjenta wskazany we Wniosku lub;

c)  decyzję negatywną o odmowie przyznania Beneficjentowi Subwencji Finansowej w całości.

Zgodnie z § 13 Regulaminu:

1)  Beneficjent potwierdza, że zrozumiał i przyjmuje zasady rozpatrywania przez P. (...) Wniosków o przyznanie Finansowania Programowego, które zostały wskazane w Regulaminie, jak również potwierdza, że zapoznanie się z tymi zasadami nie zwalnia go od zapoznania się z całokształtem przepisów prawa i postanowień Dokumentów Finansowania dotyczących Finansowania Programowego.

2)  Beneficjent oświadcza, że zapoznał się i przyjmuje do wiadomości treść wyciągu z Dokumentu Programu, który stanowi Załącznik nr 1 do Regulaminu.

3)  Beneficjent przyjmuje do wiadomości i akceptuje, że niektóre aspekty Programu mają charakter uznaniowy lub ocenny, w związku z tym odpowiednia decyzja będzie podejmowana przez P. R., lub podmiot, za pośrednictwem którego P. F. R. realizuje Program, na Zasadzie Racjonalnej Uznaniowości.

4)  Beneficjent przyjmuje do wiadomości i akceptuje, że przy realizacji Programu P. (...) może podejmować wszelkie czynności faktyczne i prawne według swojego swobodnego uznania, działając racjonalnie, ma zasadach określonych w Dokumentach Programowych.

5)  Beneficjent przyjmuje do wiadomości i akceptuje, że złożenie Wniosku lub Odwołania lub zawarcie Umowy Subwencji nie oznacza automatycznego przyznania Beneficjentowi Subwencji Finansowej w ogólności, a także w kwocie wnioskowanej przez niego we Wniosku.

6)  Beneficjent przyjmuje do wiadomości i akceptuje, że żadne postanowienie Regulaminu ani któregokolwiek Dokumentu Programowego, nie kreuje po jego stronie jakichkolwiek wierzytelności, praw, roszczeń, zarzutów oraz uprawnień kształtujących wobec P. (...), SP ani jakiejkolwiek innej osoby ani nie stanowi:

a)  oferty P. (...) lub SP skierowanej do jakiejkolwiek osoby lub nieograniczonego kręgu osób w zakresie zawarcia jakiejkolwiek umowy lub nawiązania innego stosunku prawnego;

b)  przyrzeczenia publicznego składanego przez P. (...) lub SP w odniesieniu do jakiegokolwiek elementu Programu ani,

c)  jakiegokolwiek więżącego lub niewiążącego zobowiązania P. (...) lub SP do dokonania jakiejkolwiek czynności faktycznej lub prawnej.

7)  Beneficjent przyjmuje do wiadomości i akceptuje, że informacje przekazane we Wniosku stanowią podstawę do dokonania wstępnej oceny spełniania Warunków Programowych. P. (...)zastrzega sobie prawo do przeprowadzenia dalszej pogłębionej analizy w celu weryfikacji spełniania przez Beneficjenta Warunków Programowych.

8)  Beneficjent przyjmuje do wiadomości, że po złożeniu Wniosku lub Odwołania przez Beneficjenta P. (...) może poprosić o złożenie dodatkowych oświadczeń oraz dostarczenie dodatkowych informacji, w tym wykraczających poza listę wymogów informacyjnych, której pobranie możliwe jest w ramach formularza Wniosku lub Odwołania.

9)  Beneficjent przyjmuje do wiadomości i akceptuje, że podjęcie danej czynności faktycznej lub prawnej przez P. (...)może być w danym przypadku uzależnione od uzyskania akceptacji Ministra Rozwoju lub jego instrukcji.

10)  Beneficjent zobowiązuje się do przekazania P. (...) wszelkich informacji, dokumentów i oświadczeń na potrzeby oceny przez P. (...) ryzyka związanego z Beneficjentem i wyraża zgodę na występowanie przez P. (...) i/lub podmioty działające na jego zlecenie do właściwych organów i instytucji w celu weryfikacji informacji, dokumentów i oświadczeń przekazanych przez Beneficjenta.

( dowód: Regulamin ubiegania się o udział w programie ,,Tarcza finansowa Polskiego Funduszu Rozwoju Dla Małych i Średnich Firm – k. 20-27v)

W kwietniu 2020 r. komornicy sądowi zwracali się do P. R.S.A. z wnioskiem o udzielenie informacji, czy są - jako grupa zawodowa — uprawnieni do skorzystania ze wsparcia w ramach Tarczy Finansowej. W odpowiedzi P. (...)wskazywał, że komornicy sądowi, jako branża zawodowa, są uprawnieni do skorzystania ze środków wsparcia finansowego w ramach Tarczy Finansowej P. (...). Wskazywano przy tym, że jednym z warunków skorzystania z dofinansowania było zatrudnianie przynajmniej jednego pracownika, od którego pracodawca odprowadzał składki na ubezpieczenie społeczne.

( dowód : wydruk wiadomości e-mail – k. 123)

Za pośrednictwem formularza aplikacyjnego, M. K. złożyła wniosek o przyznanie subwencji finansowej. Po wprowadzeniu danych w formularzu wniosku, w bankowości elektronicznej został wygenerowany projekt umowy subwencji finansowej.

( okoliczność bezsporna)

Wniosek o uzyskanie subwencji składany był w sposób informatyczny i w pełni automatyczny, bez udziału człowieka na żadnym etapie przetwarzania wniosku. Bazowano na danych uzyskiwanych od MF/KAS i ZUS. W procesie weryfikacji wniosków nie uczestniczyli ludzie. Średni czas wydania decyzji wynosił 1 dzień od dnia wpłynięcia wniosku do P. (...). Kontrola statusu przedsiębiorcy opierała się na złożonych oświadczeniach. System automatyczny Tarczy 1.0 nie miał dostępu do KRS/CEIDG, takie połączenia udało się stworzyć w sposób automatyczny i hurtowy dopiero na początku 2021 r. i wdrożyć do Tarczy 2.0. Sama baza CEIDG była niewystarczająca do pełnej weryfikacji przedsiębiorcy ponieważ jakiekolwiek braki odpowiedzi z tej bazy mogły wynikać z faktu, że dane dla konkretnej firmy mogły widnieć w KRS. Aby zaimplementować połącznie z CEIDG należałoby połączyć z systemem KRS, który również posiadał ograniczoną ilość zapytań. W dniu startu programu nie było połączenia pomiędzy obiema bazami. Założenia teoretyczne zakładały weryfikację w możliwie jak największej liczbie dostępnych źródeł. Z uwagi na czas realizacji programu i ograniczenia w możliwości połączeń ze źródłami danych, wdrożone zostały połączenia jedynie z MF/KAS i ZUS.

( dowód: pisemne zeznania świadka R. M. – k. 298-301)

W dniu 31 lipca 2020 r. pomiędzy P. R. Spółką Akcyjną z siedzibą w W. („Bank”) a M. K. — K. S. przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy-Mokotowa w W. („Przedsiębiorca ”) została zawarta Umowa Subwencji Finansowej nr (...) („Umowa ”).

Zgodnie z § 1 ust. 1 i 2 Umowy, osoba działająca w imieniu Przedsiębiorcy oświadczyła, iż jest uprawniona do reprezentacji Przedsiębiorcy, w tym do zawarcia umowy o subwencję finansową oraz dokonywania wszelkich innych czynności związanych z jej zawarciem i wykonaniem. Ponadto potwierdziła, że wszystkie przedstawione informacje oraz złożone oświadczenia są zgodne z prawdą i jest świadoma odpowiedzialności karnej za przedstawianie fałszywych informacji oraz złożenia fałszywych oświadczeń. Przedsiębiorca oświadczył, że na dzień 31 grudnia 2019 r. był mikroprzedsiębiorcą, tj. przedsiębiorcą, który zatrudnia od 1 do 9 pracowników (z wyłączeniem właściciela) oraz jego roczny obrót lub suma bilansowa nie przekracza równowartości 2 min EUR).

W § 1 ust. 9. Umowy podano, że Przedsiębiorca wnioskuje o subwencję finansową w kwocie: 72 000 zł. W ust. 10 Przedsiębiorca oświadczył, że:

a) na dzień złożenia wniosku prowadzi działalność gospodarczą;

b) na dzień złożenia wniosku nie otworzył likwidacji na podstawie ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych;

c) na dzień złożenia wniosku nie zostało w stosunku do niego otwarte postępowanie upadłościowe na podstawie ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe;

d) na dzień złożenia wniosku nie zostało otwarte postępowanie restrukturyzacyjne na podstawie ustawy z dnia 15 maja 2015 r. Prawo restrukturyzacyjne;

e) na dzień 31 grudnia 2019 r. prowadził działalność gospodarczą;

f) zatrudniał na dzień 31 grudnia 2019 r. co najmniej 1 pracownika, z wyłączeniem właściciela, oraz nie więcej niż 9 Pracowników, z wyłączeniem właściciela, oraz jego roczny obrót lub suma bilansowa nie przekracza kwoty 2 min EUR;

g) na dzień 31 grudnia 2019 r. lub na dzień złożenia wniosku nie zalegał z płatnościami podatkowa;

h) na dzień 31 grudnia 2019 r. lub na dzień złożenia wniosku nie zalegał z płatnościami składek na ubezpieczenia społeczne;

i) nie prowadzi działalności w zakresie: produktów lub usług, które mogą skutkować ograniczaniem bądź naruszaniem wolności indywidualnych lub/oraz praw człowieka; działalności prowadzonej przez instytucje kredytowe, spółdzielcze kasy oszczędnościowo- kredytowe, firmy inwestycyjne, instytucje pożyczkowe, zakłady ubezpieczeń, zakłady reasekuracji, fundusze emerytalne, fundusze inwestycyjne i inne przedsiębiorstwa zbiorowego inwestowania oraz podmioty zarządzające aktywami; dostawców usług płatniczych oraz inne instytucie finansowe, a także agencje ratingowe; obszarów wątpliwych z powodów etyczno — moralnych.

Zgodnie z § 1 ust. 11 Umowy, Przedsiębiorca oświadczył, że posiada rezydencję podatkową na terenie Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz jego działalność została zarejestrowana na terytorium Polski w Krajowym Rejestrze Sądowym albo Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej oraz jego główny beneficjent rzeczywisty nie posiada rezydencji podatkowej w "raju podatkowym. Zgodnie z ust. 12, Przedsiębiorca oświadczył, że na dzień złożenia wniosku przeważającym rodzajem faktycznie prowadzonej przez niego działalności, w ramach której wnioskuje o subwencję finansową jest działalność sklasyfikowana w klasie PKD: 69.10.Z - Działalność prawnicza.

Zgodnie z § 2 ust. 7 Umowy, Po zawarciu niniejszej Umowy P. (...) zweryfikuje na podstawie informacji uzyskanych z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i Ministerstwa Finansów dane przedstawione przez Przedsiębiorcę i złożone oświadczenia i podejmie decyzję o:

- wypłacie subwencji finansowej w wysokości wnioskowanej,

- wypłacie subwencji finansowej w wysokości mniejszej niż wnioskowana lub,

- odmowie wypłaty subwencji finansowej.

Przedsiębiorca akceptował, że w wyniku zweryfikowania danych i oświadczeń P. (...) może wypłacić subwencję finansową w wysokości wnioskowanej kwoty, w kwocie mniejszej niż wnioskowana lub odmówić wypłaty subwencji finansowej. Decyzja wskazana w niniejszym ustępie udostępniana była w bankowości elektronicznej Banku lub innych bezpiecznych kanałach zweryfikowanych przez Bank i wykorzystywanych do komunikacji ze swoimi klientami (wiadomość e-mail, SMS) lub w inny sposób pozwalający Przedsiębiorcy zapoznać się z decyzją.

Zgodnie z § 2 ust. 8 Umowy, P. (...) podejmie decyzję o wypłacie subwencji finansowej w wysokości wnioskowanej, jeśli przedstawione przez Przedsiębiorcę dane przy zawieraniu niniejszej Umowy znajdą potwierdzenie w informacjach uzyskanych przez P. (...) z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i Ministerstwa Finansów, a Przedsiębiorca będzie spełniał warunki wypłaty subwencji finansowej określone w niniejszej Umowie oraz oświadczenia złożone przez Przedsiębiorcę lub osobę go reprezentującą w związku z zawarciem niniejszej Umowy będą prawdziwe. W § 2 ust. 19 Przedsiębiorca oświadczył, że jest świadomy tego, że subwencja finansowa udzielana jest jako pomoc w Sekcji 3.1 Tymczasowych ram oraz dotyczy wyłącznie przedsiębiorców spełniających kryteria Mikro-, Małego i Średniego — Przedsiębiorcy w rozumieniu Programu oraz Załącznika nr 1 do Rozporządzenia Komisji (UB) nr 651/2014 z dnia 17 czerwca 2014 r. uznającego niektóre rodzaje pomocy za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 Traktatu (Dz.Urz.UE nr 187/1 z 26.6.2014).

Do czasu całkowitego zwrotu subwencji finansowej przez Przedsiębiorcę, P. (...) mógł kontrolować prawdziwość informacji i oświadczeń złożonych w związku z zawarciem Umowy przez Przedsiębiorcę lub osobę go reprezentującą. W przypadku stwierdzenia nieprawdziwości informacji lub oświadczeń zawartych w Umowie, P. (...) mógł podjąć decyzję o zwrocie przez Przedsiębiorcę całości lub części subwencji finansowej. W takim przypadku subwencja finansowa stanie się wymagalna w terminie 14 dni roboczych od dnia udostępnienia Przedsiębiorcy informacji o decyzji P. (...) w sposób pozwalający Przedsiębiorcy zapoznać się z informacją o decyzji P. (...) (§ 3 ust. 6 Umowy).

Wedle § 11 ust. 5 Umowy, Regulamin stanowił integralną część Umowy, o ile strony w Umowie nie ustaliły odmiennie swoich praw i obowiązków. Treść Regulaminu mogła być w każdym czasie pozyskana, odtwarzana lub utrwalana przez Przedsiębiorcę ze wskazanej w § 11 ust. 4 Umowy stronie internetowej.

( dowód: kserokopia umowy subwencji z dnia 31 lipca 2020 r. – k. 51-60v)

Decyzją z dnia 3 sierpnia 2020 r. strona powodowa dokonała pozytywnej weryfikacji spełnienia przez pozwaną warunków otrzymania subwencji finansowej określonych w treści Umowy w oparciu o złożone przez nią oświadczenia. W związku z powyższym poinformowała, że dokona przelewu kwoty subwencji finansowej w wysokości wskazanej w Umowie, tj. w kwocie 72.000,00 zł na wskazany w Umowie rachunek bankowy oraz że Umowa zachowuje pomiędzy stroną powodową a pozwaną pełną moc obowiązującą z uwzględnieniem określonej wyżej wysokości kwoty subwencji udzielonej pozwanej przez stronę powodową na podstawie Umowy.

( okoliczność bezsporna , a ponadto dowód: kserokopia decyzji z dnia 3 sierpnia 2020 r. – k. 122)

Subwencja w kwocie 72.000,00 zł została wypłacona przez stronę powodową na rzecz pozwanej w dniu 4 sierpnia 2020 r.

( dowód: wydruk potwierdzenia wykonania przelewu – k. 62)

Pismem z dnia 18 maja 2020 r., znak (...).630.46.2020 Prezes Krajowej Rady Komorniczej zwracał się do Ministerstwa Sprawiedliwości o dokonanie wykładni uprawnień komorników sądowych do uzyskania pomocy w ramach Tarczy Finansowej P. (...).

W piśmie z dnia 19 czerwca 2020 r. skierowanym do Prezesa Krajowej Rady Komorniczej, Sekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości Sebastian Kaleta wskazał, że w ocenie Ministra Sprawiedliwości komornicy sądowi byli zrównani przez ustawodawcę z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność gospodarczą, zatem przysługiwało im uprawnienie do korzystania z pomocy, z której korzystali przedsiębiorcy w okresie pandemii koronawirusa. W przedmiotowym piśmie minister Sebastian Kaleta wskazał, że ewentualne wyłączenie komorników sądowych z możliwości korzystania z niektórych form wsparcia w ramach tarcz antykryzysowych oraz brak objęcia wszystkimi unormowaniami nie wynika z brzmienia obecnie obowiązujących przepisów, ale z ewentualnego niewłaściwego ich stosowania przez organy wypłacające środki pomocowe.

( dowód: kserokopia pisma Sekretarza Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości Sebastiana Kalety - k. 111-111v)

Po wypłacie subwencji finansowej, korzystając z uprawnienia wynikającego z § 3 ust. 6 Umowy, strona powodowa ustaliła, że M. K. nie jest przedsiębiorcą w rozumieniu art. 4 ustawy Prawo przedsiębiorców i nie może być beneficjentem programu uprawnionym do otrzymania subwencji finansowej wypłaconej mu w wykonaniu Umowy.

W związku z powyższym, w dniu 9 grudnia 2020 roku strona powodowa podjęła decyzję o zwrocie przez pozwaną całości subwencji finansowej i wezwała pozwaną do zwrotu wypłaconej jej subwencji. Pozwana otrzymał decyzję w dniu 14 grudnia 2020 roku.

( dowód : kserokopia wezwania do zwrotu subwencji – k. 64-65, wydruk doręczenia przesyłki – k. 66)

Kwotę otrzymanej subwencji M. K. przeznaczyła na wynagrodzenia pracowników i inne koszty związane z działalnością gospodarcza.

( dowód: zeznania M. K. złożone podczas przesłuchania w charakterze pozwanej – k. 283-283v)

M. K. chciała rozliczyć otrzymaną subwencję przez program za pośrednictwem, którego wnioskowała o dotację. Z niezrozumiałych przyczyn, opcja elektronicznego rozliczenia subwencji nie była dostępna kanałami internetowymi z wykorzystaniem bankowości elektronicznej. Zdecydowała się złożyć rozliczenie w formie tradycyjnej – papierowej.

( dowód: zeznania M. K. złożone podczas przesłuchania w charakterze pozwanej – k. 283-283v)

Pismem z dnia 19 listopada 2021 r. strona powodowa poinformowała pozwaną, że w zaistniałym stanie faktycznym nie zachodzą okoliczności uzasadniające możliwość złożenia oświadczenia o rozliczeniu. W uzasadnieniu wskazano, że pismem z dnia 9 grudnia 2020 r. zostało w imieniu P. (...) wysłane do pozwanej wezwanie do zwrotu całej otrzymanej kwoty subwencji finansowej wraz z odsetkami. W przedmiotowym wezwaniu P. (...) wskazał, że ustalił, iż Beneficjent, będąc komornikiem sądowym, nie jest przedsiębiorcą w rozumieniu przepisów regulujących podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej, tj. w rozumieniu ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców. Natomiast w świetle dokumentów regulujących udzielanie wsparcia w ramach programu, beneficjentami subwencji finansowych mogą być wyłącznie przedsiębiorcy w rozumieniu art. 4 ww. ustawy. Wskazano, że komornicy sądowi, niebędący przedsiębiorcami w rozumieniu art 4 u.p.p, nie mogą być beneficjentami programu i nie są uprawnieni, do otrzymania subwencji finansowych z programu. Ponadto, oświadczenia pozwanej będącej komornikiem sądowym, dotyczące posiadania przez nią statusu przedsiębiorcy oraz prowadzenia działalności gospodarczej, zawarte w szczególności w § 1 ust. 2, ust. 10. lit. a) oraz lit. e) Umowy należy uznać za nieprawdziwe. Dalej strona powodowa wskazała, że zgodnie z § 3 ust. 6 Umowy, w przypadku stwierdzenia nieprawdziwości informacji lub oświadczeń zawartych w Umowie, PFR może podjąć decyzję o zwrocie przez Przedsiębiorcę całości lub części subwencji finansowej. Obowiązek zwrotu subwencji finansowej w takim przypadku wynika również z § 11 ust. 13 Regulaminu oraz pkt. 3.1. Uchwały Rady Ministrów nr 50/2020 z dnia 27 kwietnia 2020 r. w sprawie programu rządowego „Tarcza finansowa Polskiego Funduszu Rozwoju dla małych i średnich firm”, wyciąg z której stanowi załącznik do Regulaminu. W związku z powyższym strona powodowa podtrzymała żądanie z wezwania zwrotu całej otrzymanej kwoty subwencji finansowej wraz z odsetkami określonymi zgodnie z § 11 ust. 13 Regulaminu.

Pismo zostało doręczone pozwanej w dniu 22 listopada 2021 r.

( dowód: kserokopia pisma PFR z dnia 19 listopada 2021 r. – k. 68-68v, wydruk z portalu śledzenia przesyłek Poczty Polskiej – k. 69-70)

Standardowy czas na składanie wniosków o subwencję trwał od końca kwietnia 2020 r. do końca lipca 2020 r., około 3 miesięcy. Łącznie w ramach programu Tarcza Finansowa 1.0 do P. (...)wpłynęło ok. 550 tysięcy wniosków z 348 tysięcy firm. Komornicy złożyli kilkaset wniosków, jeden komornik mógł złożyć więcej niż jeden wniosek czy odwołanie ponieważ zdarzały się sytuacje w których P. (...) rozpatrywał negatywnie wniosek z uwagi na ujawnione zaległości np. w ZUS czy zaległości podatkowe. P. (...) zidentyfikował 563 komorników, którzy otrzymali subwencję i na moment ich weryfikacji, nie zwrócili subwencji. Automatyczny algorytm nie mógł zweryfikować komorników na etapie wnioskowania, ponieważ weryfikacja tego czy ktoś był przedsiębiorca odbywało się na podstawie oświadczeń złożonych przy wniosku. Jeżeli zdarzały się decyzje odmowne, były to z przyczyn takich jak względem wszystkich ubiegających się o subwencję. Nie było połowicznych decyzji, o częściowym przyznaniu subwencji. Połowa z komorników zwróciła subwencje na skutek przesłanych wezwań. Byli też komornicy, którzy sami orientowali się, że subwencja nie jest im dedykowana i zwracali środki. Ilość przesłanych wezwań do zwrotu subwencji odpowiadał ilości komorników ubiegających się o przyznanie subwencji. U podstaw kierowanych wezwań do zwrotu subwencji legły ustalenia, iż komornik w rozumieniu ustawy o przedsiębiorcach nie jest przedsiębiorcą. Za rozpatrywanie wniosków odpowiadał algorytm. P. (...) zidentyfikował problem uzyskania subwencji przez komorników dopiero po wydaniu decyzji i wypłaconych subwencjach dla komorników.

( dowód: pisemne zeznania świadka Mateusza Tkacza – k. 303-306)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie wskazanych powyżej dokumentów, kserokopii dokumentów i wydruków, złożonych przez strony postępowania. W ocenie Sądu dowody te, w zakresie w jakim stanowiły podstawę poczynionych w niniejszej sprawie ustaleń faktycznych, tworzą zasadniczo spójny i niebudzący wątpliwości w świetle wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego, a przez to zasługujący na wiarę, materiał dowodowy. Dodać przy tym należy, iż żadna ze stron postępowania nie kwestionowała wiarygodności i mocy dowodowej wskazanych dokumentów złożonych w postaci zwykłych kserokopii czy wydruków, a również i Sąd nie dopatrzył się w nich niczego, co uzasadniałoby powzięcie wątpliwości w tym zakresie. Dlatego jako inny środek dowodowy, dowody te stały się częścią materiału dowodowego w oparciu o który Sąd dokonał wiążących w sprawie ustaleń.

Dla pełnej rekonstrukcji stanu faktycznego Sąd posłużył się dowodami ze źródeł osobowych.

Pisemne zeznania świadków R. M. i M. T. Sąd uznał za wiarygodne w całości. Świadkowie ci na różnych etapach uczestniczyli w procesie wnioskowania o subwencję. Z racji zajmowanych stanowisk – R. M. Dyrektor B. T. P. (...) brał udział w procesach związanych z wykonywaniem i wdrożeniem systemu automatycznej obsługi wniosków o subwencje, M. T. jest menadżerem Zespołu (...). Zeznania świadków były niezwykle cenne z perspektywy ustalenia przebiegu procesu wnioskowania, kontroli i zwrotu przyznanych subwencji. Świadkowie w sposób szczegółowy opisali wszystkie poszczególne etapy, podali również w jaki sposób działał system za pośrednictwem, którego beneficjenci składali wnioski. M. T. podał jaka ilość wniosków z ogólnej puli, pochodziła od komorników oraz wskazał w jaki sposób zakończyły się kontrole wniosków. Zeznania świadków były rzeczowe, spójne, logiczne i wzajemnie korespondujące. Korelowały z całym materiałem dowodowym zgromadzonym w aktach sprawy, w tym z zeznaniami pozwanej M. K. i dowodami z dokumentów.

Zeznania zaoferowane przez pozwaną M. K. również Sąd obdarzył walorem wiarygodnych w całości. Zeznania pozwanej mimo na jej rolę procesową jaką zajmowała w sprawie, były w całości obiektywne, odzwierciedlały cały proces związany z udzieleniem subwencji. Pokrywały się w całości z zeznaniami świadków oraz dokumentacją zgromadzoną w aktach. Z okolicznościach sprawy nie zaistniały żadne przyczyny, by móc dokonać odmiennej oceny zeznań pozwanej.

Sąd pominął dowód zawnioskowany w odpowiedzi na pozew pkt 4 lit. g w postaci przykładowej decyzji ZUS dotyczącej komornika sądowego, albowiem była to decyzja wydana w stosunku do innego komornika, nie wiążąca dla ustaleń w niniejszej sprawie. Sąd pominął dowód z odpisu wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 24 kwietnia 2023 r., sygn. akt XXV C 88/23 oraz z dnia 15 czerwca 2023 r., sygn. akt III C 1495/22 albowiem wyroki te nie miały mocy wiążącej dla Sądu orzekającego w niniejszej sprawie, mogły stanowić jedynie argument dla wzmocnienia stanowiska prezentowanego w sprawie. Zbędne okazało się zobowiązywanie pozwanej do przedstawiania deklaracji w zakresie podatku VAT na etapie postępowania Sądowego, skoro tego rodzaju dokumenty nie były weryfikowane w procesie ubiegania się o przyznanie subwencji. Sąd nie znalazł podstaw dla zobowiązywania pozwanej do złożenia oryginałów dokumentów wymienionych w odpowiedzi na pozew, albowiem strona powodowa nie wyjaśniła z czym związane są jej wątpliwości co do autentyczności złożonych dokumentów. Poza tym okoliczności płynące z dokumentów wskazanych w odpowiedzi na pozew zostały potwierdzone zgodnie z twierdzeniami strony przeciwnej, ustalenia z nich płynące nie budziły wątpliwości Sądu.

Sąd zważył co następuje:

Powództwo podlegało oddaleniu w całości.

W realiach niniejszej sprawy strona powodowa domagała się od pozwanej zasądzenia na swoją rzecz kwoty 72 000 zł tytułem zwrotu nienależnie uzyskanej przez pozwaną kwoty subwencji finansowej w ramach programu rządowego ,,Tarcza Finansowa Polskiego Funduszu Rozwoju dla Małych i Średnich Firm”.

Uzasadniając żądanie pozwu strona powodowa podnosiła, że zgodnie z art. 33 ust. 1. ustawy z dnia 22 marca 2018 r. o komornikach sądowych (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 590, dalej: u.k.s.j, pozwana nie jest przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 221, dalej: u.p.p.), w związku z czym nie mogła być beneficjentem programu. Swoje roszczenie strona powodowa wywodziła z § 3 ust. 6 zawartej z pozwaną Umowy Subwencji Finansowej nr (...) z dnia 31 lipca 2020 r. W ramach alternatywnych podstaw żądania strona powodowa powołała się na przepisy regulujące odszkodowawczą odpowiedzialność deliktową (art. 415 k.c.) oraz kontraktową (art. 471 ke).

Kwestionując stanowisko strony powodowej, pozwana podnosiła przede wszystkim, że na podstawie obowiązujących przepisów komornik sądowy prowadzi działalność gospodarczą w rozumieniu u.p.p. Na tym tle pozwana odwołała się również do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 24 grudnia 2007 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności (Dz.U. 251 poz. 1885) oraz okoliczności, iż komornicy sądowi podlegają wpisowi do rejestru REGON — jako osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą. W ocenie pozwanej wyłączenie zawarte w art. 33 ust. 1 u.k.s. ma zastosowanie wyłącznie dla zakresu czynności wykonywanych przez komorników sądowych w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym jako funkcjonariusz publiczny i nie dotyczy ono sfery, w której jako funkcjonariusz publiczny komornik sądowy nie występuje. Pozwana dodała, że wnioskując o przyznanie subwencji kierowała się stanowiskiem przedstawionym przez Sekretarza Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości oraz stanowiskiem Rady Komorniczej oraz bazując na przykładach kolegów i koleżanek. Wskazywała także, że ubiegając się o subwencję działała w pełnym zaufaniu do informacji przekazywanych przez przedstawiciela Rady Ministrów. Ponadto wskazywała na liczne uchybienia całego programu, które przyczyniły się do powstałego stanu faktycznego.

Spór w niniejszej sprawie dotyczy zwrotu subwencji finansowej przyznanej M. K. w ramach programu rządowego „Tarcza finansowa Polskiego Funduszu Rozwoju dla małych i średnich firm”, przyjętego Uchwałą nr 50/2020 z dnia 27 kwietnia 2020 r. w sprawie programu rządowego „Tarcza finansowa Polskiego Funduszu Rozwoju dla małych i średnich firm”, a którego wykonanie powierzono powodowi P. R. Spółce Akcyjnej z siedzibą w W..

Zarówno w treści Uchwały (pkt 3.1.a), jak i przyjętego w jej wykonaniu Regulaminu (5 1. ust. 2), wskazano, że Beneficjentem Programu są przedsiębiorcy w rozumieniu art. 4 ust. 1 i 2 u.p.p. pod warunkiem uznania, iż podmiot ten spełnia warunki przyznania mu statusu Mikroprzedsiębiorcy lub MŚP, wnioskującego do PFR o udzielenie Subwencji Finansowej, lub któremu P. (...) udzielił Subwencji Finansowej. Zawierając Umowę, pozwana oświadczyła m.in., że na dzień 31 grudnia 2019 r. była mikroprzedsiębiorcą, tj. przedsiębiorcą, który zatrudnia od 1 do 9 pracowników (z wyłączeniem właściciela) oraz jej roczny obrót lub suma bilansowa nie przekracza równowartości 2 min EUR) (§ 1 ust. 2. Umowy, § 1 ust. 10. lit e oraz f Umowy), a nadto, że na dzień złożenia wniosku prowadzi działalność gospodarczą (§ 1 ust. 10 lit a Umowy). Biorąc pod uwagę charakter prowadzonej przez pozwaną działalności, należało dokonać oceny statusu prawnego komornika sądowego w kontekście złożonego przez pozwaną w § 1 ust. 2 i 10 lit. a) oraz e) Umowy, oświadczenia.

W obowiązującym obecnie stanie prawnym status komornika sądowego reguluje ustawa z dnia 22 marca 2018 r. o komornikach sądowych (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 590). Zgodnie z art. 2. ust. 1. u.k.s., komornik jest funkcjonariuszem publicznym działającym przy Sądzie Rejonowym. Zgodnie natomiast z art. 33 ust. 1. i 2 u.k.s. komornik nie jest przedsiębiorcą w rozumieniu przepisów regulujących podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej i nie może prowadzić działalności gospodarczej.

Przepisy regulujące prowadzenie działalności gospodarczej to przede wszystkim przepisy ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców (Dz.U. z 2019 r. poz. 1292, ze zm.).

Zgodnie z art. 4 u.p.p. przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, wykonująca działalność gospodarczą. Zgodnie zaś z art. 3 u.p.p. działalnością gospodarczą jest zorganizowana działalność zarobkowa, wykonywana we własnym imieniu i w sposób ciągły. W doktrynie wskazuje się przy tym, że działalność komornika spełnia w zasadzie ustawowe definicje zarówno przedsiębiorcy, jak i działalności gospodarczej.

Bez wątpienia bowiem komornik jest osobą fizyczną, która prowadzi zorganizowaną działalność (w ramach utworzonej przez niego kancelarii), a także ta działalność jest działalnością zarobkową (zarobki są zaś uzależnione od aktywności i efektywności danego komornika) wykonywaną we własnym imieniu (w odróżnieniu od pracownika, który wykonuje czynności w imieniu osoby, która go zatrudniła), a także wykonywaną w sposób ciągły (por. M. Świtkowski [w:] Komentarz do ustawy o komornikach sądowych [w:] Ustawa o komornikach sądowych. Ustawa o kosztach komorniczych. Komentarz, wyd. III, red. M. Simbierowicz, LEX/el. 2023, art. 33). Jednakże, wskazanie wprost przez ustawodawcę, że komornik nie jest przedsiębiorcą i nie może prowadzić działalności gospodarczej, zasadniczo przesądza charakter działalności komornika, jako działalności publicznej wykonywanej w ramach struktur Państwa. Zważyć należy przy tym, że przepis art. 33 u.k.s. obowiązuje od dnia l stycznia 2019 r. W art. 280 ust. 1. u.k.s. (Rozdział 13 "Przepisy przejściowe i dostosowujące"), ustawodawca przewidział, że „Komornicy powołani przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy stają się z dniem jej wejścia w życie komornikami w rozumieniu niniejszej ustawy w dotychczasowych siedzibach kancelarii", co świadczy także, że dotychczasowe regulacje prawne normowały status komornika sądowego odmiennie, aniżeli ma to miejsce w ramach regulacji u.k.s., w tym także zawartych w art. 33 ust. 1 i 2 u.o.k.s.

W ocenie Sądu, obowiązująca obecnie regulacja wyraźnie uregulowała status komornika sądowego, jednoznacznie usuwając jakiekolwiek wątpliwości co do charakteru pracy komornika jako funkcjonariusza publicznego w ramach struktur państwa, zakazując mu wprost prowadzenia działalności gospodarczej. Literalna wykładnia norm prawnych nie pozostawia wątpliwości, że komornicy sądowi nie są przedsiębiorcami i nie mogą prowadzić działalności gospodarczej (art. 33 ust. 1 i 2 ustawy o komornikach sądowych z dnia 22 marca 2018 roku — Dz.U. z 2018 r. poz. 771). O gospodarczym charakterze działalności komornika sądowego nie może świadczyć także zaliczenie komornika sądowego do Działu 69 Polskiej Klasyfikacji Działalności — Działalność prawnicza, rachunkowo — księgowa i doradztwo podatkowe, w podklasie 69.10.Z — Działalność prawnicza. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 grudnia 2007 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności (Dz. U. 251, poz. 1885) stanowi akt wykonawczy do ustawy z dnia 29 czerwca 1995 r. o statystyce publicznej (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 773). Zgodnie natomiast z treścią jego § 1 Polską Klasyfikację Działalności wprowadza się do stosowania w statystyce, ewidencji i dokumentacji oraz rachunkowości, a także w urzędowych rejestrach i systemach informacyjnych administracji publicznej. O wadliwości sformułowanego w tym aspekcie stanowiska pozwanej świadczy także fakt, że przedmiotowe rozporządzenie odnosi się do działalności sensu largo, nie zaś do działalności gospodarczej. Nie istnieją zatem przeszkody, by wykonywana przez komornika sądowego działalność publiczna została ujęta w Polskiej Klasyfikacji Działalności, tym bardziej biorąc cel jej wprowadzenia. Zaliczenie komornika sądowego do podklasy 69.10.Z PKD ma zatem wyłącznie charakter ewidencyjny, służący realizacji celów statystycznych i nie jest ono w stanie nadać pozwanemu statusu przedsiębiorcy, a jego działalności — charakteru działalności gospodarczej. Powyższe rozważania zachowują swą aktualność w odniesieniu do argumentu dotyczącego wpisu komornika sądowego do rejestru REGON. Na tym tle dodać należy jedynie, że komornicy sądowi podlegali wpisowi do rejestru REGON — jako osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą wpisaną do CEiDG do dnia 31 grudnia 2018 r. W związku z wejściem w życie, z dniem 1 stycznia 2019 r., przepisów ustawy z dnia 22 marca 2018 r. o komornikach sądowych (Dz.U. z 2018 r. poz. 771, ze zm.), wskazującej jednoznacznie, iż komornik sądowy nie jest przedsiębiorcą w rozumieniu przepisów regulujących podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej, komornicy sądowi, których działalność została wcześniej wpisana do rejestru REGON jako działalność podlegająca wpisowi do CEiDG dokonywali weryfikacji wpisu w rejestrze REGON na podstawie wniosku RG-OF złożonego — zgodnie z art. 42 ust. 5 - 6 ustawy o statystyce publicznej — w urzędzie statystycznym. Powyższy wpis, podobnie jak stwierdzenie „działalność gospodarcza” w rozumieniu przepisów ustawy o statystyce publicznej mają znaczenie wyłącznie dla celów statystycznych.

W realiach przedmiotowej sprawy odmiennej oceny nie uzasadnia także funkcjonująca w prawie unijnym oraz orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, szeroka definicja „Przedsiębiorcy” i „Działalności Gospodarczej”. Zważyć należy bowiem, że strony niniejszego sporu łączył stosunek zobowiązaniowy o treści wyrażonej w postanowieniach Umowy Subwencji Finansowej nr (...) z dnia 31 lipca 2020 r. W ocenie Sądu, w ramach wynikającej z art. 353 ^{( 1)} k.c. zasady swobody kontraktowania, strony uprawnione były do ukształtowania umowy subwencji finansowej poprzez określenie kręgu podmiotów uprawnionych do uzyskania subwencji. Skoro więc w treści Umowy wskazano, że Beneficjentem Programu są przedsiębiorcy w rozumieniu art. 4 ust. 1 i 2 u.p.p. spełniający warunki przyznania mu statusu Mikroprzedsiębiorcy, płaszczyzny oceny w niniejszej sprawie nie mogła stanowić ani definicja funkcjonująca w prawie unijnym, ani ta ukształtowana w orzecznictwie TSUE.

Całokształt przedstawionych rozważań wskazuje, że biorąc pod uwagę literalną wykładnię art. 33 ust. 1 i 2 ustawy o komornikach sądowych, pozwana, jako komornik sądowy, nie jest przedsiębiorcą w rozumieniu art. 4 ust. 1 i 2 u.p.p i nie prowadzi działalności gospodarczej. Nie może być wątpliwości, że nie spełniała ona zasadniczego kryterium podmiotowego do otrzymania subwencji finansowej. Sąd nie miał również wątpliwości, że pozwana — jako profesjonalny prawnik - obejmował swą świadomością zarówno treść postanowień umownych, jak i mechanizm oraz warunki przyznawania subwencji finansowej. Z drugiej jednak strony dokonując wykładni funkcjonalnej należałoby dojść do przeciwnego poglądu. Trybunał Konstytucyjny w uzasadnieniu wyroku z dnia 13 grudnia 2011 roku (wydanego wprawdzie pod rządami poprzednio obowiązującej ustawy) wskazał, że pomimo pełnienia przez komorników sądowych funkcji publicznych w służbie wymiaru sprawiedliwości , podleganiu orzeczeniom sądów oraz nadzorowi prezesów sądów rejonowych, przy których działają co wytwarza ich więź z władzą sądowniczą, tak komornicy nie są pracownikami sądów. Trybunał w swoim orzeczeniu przyjął pogląd, że pozycja komorników zbliża się do wolnego zawodu z uwagi na charakter pełnionej funkcji. Komornicy sądowi wykonują czynności egzekucyjne na własny rachunek w ramach samofinansującego się modelu egzekucji sądowej oraz podlegają przepisom o podatku dochodowym od osób fizycznych, o ubezpieczeniach społecznych oraz o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym, dotyczącym osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą. Poddani są uregulowaniom ograniczającym swobodę działalności i wykluczającym kierowanie się zasadą maksymalizacji zysku. Nie przysługuje im więc prawo profilowania działalności i podejmowania egzekucji stosownie do prognozowanych szans jej powodzenia. Komornik dysponuje swoistym „przedsiębiorstwem” — zapleczem osobowym i materialnym w postaci kancelarii, którą ma obowiązek utrzymywać na poziomie odpowiednim do godności urzędu i posiadanych środków. Trybunał Konstytucyjny przyjął, że status komornika w obowiązującym porządku prawnym ma charakter hybrydowy. Z jednej strony komornik pełni funkcję publiczną, podejmując czynności w imieniu państwa, z drugiej zaś — jest quasi przedsiębiorcą, podmiotem samofinansującym się, ale o znacznie ograniczonej swobodzie działalności (wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 grudnia 2011 roku, SK 44/09). Należy zatem wskazać, że charakter działalności prowadzonych przez komorników sądowych pozwala przyjąć w rozumowaniu funkcjonalnym, że komornicy sądowi są przedsiębiorcami w myśl art. 4 ustawy Prawo przedsiębiorców oraz prowadzą działalność gospodarczą w myśl art. 3 ww ustawy.

Wobec zaistniałych wątpliwości interpretacyjnych odnoszących się do statusu komornika sądowego, już w kwietniu 2020 r. komornicy sądowi zwracali się do P. R. S.A. z wnioskiem o udzielenie informacji, czy są - jako grupa zawodowa — uprawnieni do skorzystania ze wsparcia w ramach Tarczy Finansowej.

Na powyższe zapytanie P. (...) udzielał odpowiedzi twierdzącej, wskazując, że jednym z warunków skorzystania z dofinansowania było zatrudnianie przynajmniej jednego pracownika, od którego pracodawca odprowadzał składki na ubezpieczenie społeczne. Co więcej, w piśmie z dnia 19 czerwca 2020 r. skierowanym do Prezesa Krajowej Rady Komorniczej, Sekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości Sebastian Kaleta wskazał, że w ocenie Ministra Sprawiedliwości komornicy sądowi byli zrównani przez ustawodawcę z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność gospodarczą, zatem przysługiwało im uprawnienie do korzystania z pomocy, z której korzystali przedsiębiorcy w okresie pandemii koronawirusa. W przedmiotowym piśmie Sebastian Kaleta wskazał, że ewentualne wyłączenie komorników sądowych z możliwości korzystania z niektórych form wsparcia w ramach tarcz antykryzysowych oraz brak objęcia wszystkimi unormowaniami nie wynika z brzmienia obecnie obowiązujących przepisów, ale z ewentualnego niewłaściwego ich stosowania przez organy wypłacające środki pomocowe. Powyższa informacja była rozpowszechniana pomiędzy członkami samorządu komorniczego i dotarła również do pozwanej M. K.. W świetle powyższego, pozwana zasadnie mogła być przekonana o przysługującym jej uprawnieniu do otrzymania od strony powodowej subwencji finansowej w ramach programu rządowego „Tarcza Finansowa Polskiego Funduszu Rozwoju dla Małych i Średnich Firm”.

Kolejno, dokonując oceny zaistnienia po stronie pozwanej przesłanek zwrotu otrzymanej subwencji, w pierwszej kolejności odwołać należy się do § 3 ust. 4 Regulaminu, w którym wskazano, że szczegółowe warunki Finansowania Programowego, zakres zobowiązań Beneficjentów oraz zasady i warunki zwrotu przez Beneficjenta, lub częściowego zwolnienia Beneficjenta ze obowiązku zwrotu, udzielonego mu Finansowania Programowego określa Umowa Subwencji Finansowej zawierana pomiędzy Beneficjentem i P. (...). Zgodnie natomiast z § 11 ust. 13 Regulaminu, w przypadku, gdy Beneficjent otrzymał Subwencję Finansową na podstawie nieprawdziwych oświadczeń, od których uzależnione było udzielenie Subwencji Finansowej lub wysokość Subwencji Finansowej, Beneficjent zobowiązany jest do niezwłocznego, nie później niż w terminie 14 Dni Roboczych od dnia otrzymania Subwencji Finansowej, zwrotu Subwencji Finansowej lub jej części na wyodrębniony rachunek techniczny Banku. Informację o numerach rachunków bankowych, na które można dokonać zwrotu Subwencji Finansowej lub jej części udziela Bank. Godzi się jednocześnie zauważyć, że zgodnie z § 11 ust. 5 zdanie pierwsze Umowy, Regulamin stanowił integralną część Umowy, o ile strony w Umowie nie ustalą odmiennie swoich praw i obowiązków.

Tymczasem, w treści Umowy strony odmiennie określiły zasady zwrotu subwencji w przypadku otrzymania jej przez Beneficjenta na podstawie nieprawdziwych oświadczeń. Jak wynika z § 3 ust. 6 Umowy, do czasu całkowitego zwrotu subwencji finansowej przez Przedsiębiorcę, P. (...)może kontrolować prawdziwość informacji i oświadczeń złożonych w związku z zawarciem Umowy przez Przedsiębiorcę lub osobę go reprezentującą. W przypadku stwierdzenia nieprawdziwości informacji lub oświadczeń zawartych w Umowie, P. (...) może podjąć decyzję o zwrocie przez Przedsiębiorcę całości lub części subwencji finansowej. W takim przypadku subwencja finansowa stanie się wymagalna w terminie 14 dni roboczych od dnia udostępnienia Przedsiębiorcy informacji o decyzji P. (...)w sposób pozwalający Przedsiębiorcy zapoznać się z informacją o decyzji P. (...).

Mając zatem na uwadze określoną przez strony relację postanowień Umowy do postanowień Regulaminu, dla oceny zaistnienia po stronie pozwanej przesłanek zwrotu otrzymanej subwencji decydujące znaczenie miała treść § 3 ust. 6 Umowy. Z dokonanych przez Sąd ustaleń wynika, że po wypłacie subwencji finansowej, korzystając z uprawnienia wynikającego z § 3 ust. 6 Umowy, strona powodowa ustaliła, że pozwana nie jest przedsiębiorcą w rozumieniu art. 4 u.p.p. i nie może być beneficjentem programu uprawnionym do otrzymania subwencji finansowej wypłaconej jej w wykonaniu Umowy. Jak już wyżej wskazano, nie uszło również uwagi Sądu, że status komorników sądowych jako potencjalnych beneficjentów subwencji był przedmiotem rozbieżnych wykładni dokonanych przez Ministerstwo Sprawiedliwości w odpowiedzi na pytanie Krajowej Rady Komorniczej. Skoro jednak powyższe okoliczności były stronie powodowej znane w chwili udzielenia subwencji, winna on wydać decyzję odmowną. Tymczasem strona powodowa w dniu 9 grudnia 2020 roku podjęła decyzję o zwrocie przez pozwaną całości subwencji finansowej i wezwała pozwaną do zwrotu wypłaconej jej subwencji. Pozwana otrzymała decyzję w dniu 14 grudnia 2020 roku.

Mając wszystko powyższe na uwadze, można uznać, że po stronie pozwanej zaktualizowały się kumulatywnie umowne przesłanki zwrotu otrzymanej subwencji. Jednakże Sąd orzekający w niniejszym składzie uznał, że z wielu, niezależnych od siebie przyczyn, żądanie strony powodowej stanowiło nadużycie prawa podmiotowego w rozumieniu art. 5 k.c.

Wymogiem zastosowania przez Sąd orzekający art. 5 k.c. nie jest sprecyzowanie i oznaczenie naruszonej zasady współżycia społecznego. Stanowisko, zgodnie z którym Sąd, rozstrzygając sprawę na podstawie art. 5 k.c., powinien określić wprost zasadę współżycia, na którą się powołuje, było przyjęte we wcześniejszym orzecznictwie (wyroki Sądu Najwyższego z dnia 5 maja 1964 r., I PR 159/64, OSN 1965, Nr 1, poz. 19, z dnia z 22 listopada 1994 r., II CRN 127/94, niepubl., z dnia 14 października 1998 r., II CKN 928/97, OSNC 1999, Nr 4, poz. 75). Judykatura odstąpiła od niego przyjmując, że odwołanie się do zasad współżycia społecznego oznacza odwołanie się do idei słuszności w prawie i do powszechnie uznawanych wartości w kulturze naszego społeczeństwa, a przez zasady współżycia społecznego należy rozumieć podstawowe zasady etycznego i uczciwego postępowania (wyroki Sądu Najwyższego z dnia 4 października 2001 r., I CKN 458/00, niepubl., z dnia 28 listopada 2001 r., IV CKN 1756/00, niepubl., z dnia 6 stycznia 2009 r., I PK 18/08, OSN 2010, nr 13-14, poz. 156, z dnia 16 czerwca 2009 r., I CSK 522/08, niepubl., z dnia 23 maja 2013 r., IV CSK 660/12, niepubl.).

Dokonując pozytywnej weryfikacji zgłoszonego przez pozwaną zarzutu naruszenia przez stronę powodową prawa podmiotowego, w pierwszej kolejności zwrócić należy uwagę na okoliczność, że czynną stroną niniejszego sporu, a także autorem umowy jest spółka kapitałowa należąca do Skarbu Państwa i dysponująca w ramach swojej działalności operacyjnej środkami publicznymi. W związku z powyższym, każda osoba (fizyczna lub prawna) nawiązująca ze stroną powodową stosunek prawny, ma prawo czynić to w zaufaniu, że podmiot ten będzie działał nie tylko w granicach prawa, lecz w sposób staranny, przejrzysty i rzetelny.

W świetle okoliczności niniejszej sprawy nie można w sposób uprawniony twierdzić, by standardom tym strona powodowa uczyniła zadość. Na tym tle dostrzec należy po pierwsze, że zawarta przez strony umowa miała charakter tzw. umowy adhezyjnej, w której strona powodowa jednostronnie określiła wszystkie jej postanowienia, bez możliwości modyfikacji przez podmiot wnioskujący o pomoc finansową. Negatywnie należy ocenić także samą procedurę wnioskowania o udzielenie wsparcia. Zgodnie bowiem z § 11 ust. 1 Regulaminu, Finansowanie Programowe udzielane było w oparciu o składany przez Beneficjenta Wniosek podlegający, w stosownych zakresach, weryfikacji przez Bank i P. (...). Na podstawie przedłożonych przez stronę powodową dokumentów nie sposób jednak ocenić jaki był zakres przedmiotowy opisanej wyżej weryfikacji. Skoro jednak warunkiem niezbędnym dla uzyskania wsparcia pozostawało posiadanie statusu przedsiębiorcy w rozumieniu u.p.p., w ocenie Sądu nic nie stało na przeszkodzie, by ten warunek sprawdzać w pierwszej kolejności. Z całą pewnością na przeszkodzie powyższemu nie stały warunki techniczne — weryfikacja, czy wnioskodawca jest wpisany co Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej nie powinna nastręczać trudności tak wysoce wyspecjalizowanemu podmiotowi jak bank, czy powodowa spółka. Ze stanowiska strony powodowej wynika zatem, że środki były wypłacane podmiotom dotkniętym skutkami pandemii COVID-19 bez żadnej weryfikacji, a skorzystanie z przedmiotowego uprawnienia należało do dyskrecjonalnej i dowolnej decyzji P. (...). Zdaniem Sądu, rzeczywistość przedstawia się zgoła odmiennie.

Znamiennym pozostaje przy tym, że zgodnie z § 2 ust 7 Umowy dane przedstawione przez pozwaną i złożone przez nią oświadczenia były weryfikowane kolejny raz po zawarciu umowy i pomimo zgłaszanych obecnie nieprawidłowości, które z całą pewnością znane były stronie powodowej już w dacie zawarcia umowy, wydała ona decyzję o przyznaniu pozwanej subwencji. Dopiero po kilku miesiącach, korzystając z uprawnienia wynikającego z § 3 ust. 6 Umowy, strona powodowa ustaliła, że M. K. nie jest przedsiębiorcą w rozumieniu art. 4 ustawy Prawo przedsiębiorców i nie może być beneficjentem programu uprawnionym do otrzymania subwencji finansowej wypłaconej jej w wykonaniu Umowy. Całokształt powyższych okoliczności wskazuje, że zarówno w ramach procedury ubiegania się o świadczenia, jak i w trakcie wykonywania umowy, całe ryzyko złożenia błędnych oświadczeń (lub ich błędnej oceny przez stronę powodową) zostało przeniesione na podmioty, które wnioskowały o pomoc finansową. W ocenie Sądu ukształtowanie procedury wypłaty świadczeń w ten sposób, że środki zostają wypłacane bez jakiejkolwiek weryfikacji, a dopiero później następuje weryfikacja prawidłowości wniosku i możliwość wydania przez P. (...) jednostronnej, niepodlegającej żadnej kontroli decyzji o obowiązku zwrotu wypłaconych środków wraz z odsetkami powoduje, że program stanowi dodatkowe obciążenie, które nie znajduje uzasadnienia w świetle jego pomocowej funkcji. Należy mieć przy tym na względzie, że celem programu rządowego „Tarcza finansowa Polskiego Funduszu Rozwoju dla małych i średnich firm” było utrzymanie miejsc pracy. Środki uzyskane z programu, z uwagi na ich przeznaczenie, były najczęściej wydatkowane na bieżące utrzymanie działalności niemalże od razu po ich otrzymaniu przez beneficjenta. Tym samym, kontrola przeprowadzana w trybie § 3 ust. 6 Umowy niejednokrotnie następowała w momencie, w którym beneficjent rozdysponował już w całości środki zgodnie z ich przeznaczeniem. W takim przypadku obowiązek zwrotu subwencji wraz z odsetkami za opóźnienie wywoływał skutek mniej korzystny aniżeli zaniechanie ubiegania się o przyznanie wsparcia. Nie można także w sposób racjonalny oczekiwać od beneficjenta wstrzymywania się z wydatkowaniem uzyskanych środków na wypadek następczej, negatywnej weryfikacji wniosku przez P. (...). Tego rodzaju postępowanie pozostawałoby sprzeczne zarówno z celem programu (utrzymanie miejsc pracy), jak i przeznaczeniem środków (doraźna pomoc w pokryciu kosztów wynagrodzenia). Skoro więc strona pozwana nie zweryfikowała spełnienia przez pozwaną warunków przyznania subwencji i dokonała jej wypłaty, żadne względy nie przemawiają za tym, by skutkami nieprawidłowego wykonania zobowiązania obciążyć pozwaną, a wręcz przeciwnie. Nie polegają przy tym na prawdzie twierdzenia strony powodowej, że proces weryfikacji wniosku i wypłaty subwencji był całkowicie zautomatyzowany. Dość powiedzieć, że skoro P. (...) był w stanie zweryfikować ilość pracowników czy też procentowy spadek obrotów, to oczywistym pozostaje, że powinien także zweryfikować podmiotowe uprawnienie wnioskodawcy do uzyskania świadczenia. Niezależnie od powyższego, za zasadnością zgłoszonego zarzutu naruszenia prawa podmiotowego przemawiało zdaniem Sądu subiektywne i usprawiedliwione okolicznościami przekonanie pozwanej o możliwości ubiegania się o pomoc w ramach programu strony powodowej. Jak zostało wyżej wskazane, samorząd komorniczy otrzymał informację, że komornicy jako grupa zawodowa są uprawnieni do skorzystania ze wsparcia w ramach Tarczy Finansowej. Również P. (...) udzielał pozytywnej odpowiedzi na zadawane indywidualnie przez komorników w tym zakresie pytania. Ponadto, Regulamin przewidywał w § 3 ust. 5 oraz §10 ust. 11 możliwość odstąpienia przez P. (...) od określonych warunków programowych oraz zwolnienia Beneficjentów z obowiązku zwrotu Subwencji Finansowej w całości lub części w przypadkach określonych w Dokumentach Programowych. Z uprawnienia tego powód skorzystał m.in. w przypadku kościołów i związków wyznaniowych. Zaznaczyć należy ponownie, że zarówno na etapie wnioskowania o wsparcie finansowe, jak i w toku wykonywania Umowy pozwana nie ukrywała charakteru swojej działalności. Powyższe okoliczności uzasadniały przekonanie, że każdy komornik był uprawniony do złożenia wniosku i oczekiwania na jego weryfikację, która w przypadku pozwanej i kilkuset innych komorników okazała się pozytywna i skutkowała wydaniem decyzji o przyznaniu wnioskowanych kwot w całości lub w części.

Nie bez znaczenia pozostaje też szczelność wypracowanego systemu przyznawania środków. Zeznający w sprawie świadkowie jednoznacznie wskazywali na niedociągnięcia systemowe w kontroli wniosków. Stronie powodowej zostały przekazane ogromne środki pochodzące ze Skarbu Państwa, a więc wypracowane przez wszystkich podatników. Tymczasem strona powodowa do ich rozdysponowania posługiwała się programem ograniczonym w zasadnie do minimum informacji, który nie był w stanie należycie zweryfikować ujawnionych informacji, nie był skoordynowany ze wszystkimi bazami służącymi weryfikacji przedsiębiorcy. Algorytm decydował o przyznaniu subwencji, system działał bez fizycznego udziału człowieka. System Tarczy 1.0 nie miał dostępu do baz KRS/CEIDG, takie połączenia udało się stworzyć w sposób automatyczny i hurtowy dopiero na początku 2021 r. i wdrożyć do Tarczy 2.0. O czym zeznał świadek R. M. i potwierdził świadek M. T. sama baza CEIDG byłaby niewystarczająca ponieważ brak odpowiedzi z tej bazy mógł wynikać z faktu, że dane dla konkretnej firmy mogły być również w KRS.

Podsumowując, nie sposób ocenić jako zgodnej z zasadami współżycia społecznego postawy strony powodowej, który nie podejmuje jakiejkolwiek aktywności w celu weryfikacji uprawnień pozwanej do zawarcia umowy, utwierdza ją w przekonaniu o zamiarze jej zawarcia i zawiera ją w oparciu o przedstawione przez pozwaną informacje, by wreszcie żądać niezwłocznego zwrotu spełnionego świadczenia. Takie zachowanie pozostaje w jaskrawej sprzeczności z zasadą lojalności kontraktowej i razi tym bardziej biorąc pod uwagę strukturę właścicielską powodowej spółki. Całokształt ujawnionych okoliczności sprawy wskazuje na to, że z przyczyn leżących po stronie powodowej, dokonała ona błędnej weryfikacji wniosku pozwanej i wypłaciła subwencję. Błąd ten został jednak dostrzeżony po kilku miesiącach, kiedy strona powodowa podjęła próbę jego naprawienia wdrażając postępowanie opisane w § 3 ust. 6. Umowy. Powyższe działanie nie mogło osiągnąć jednak oczekiwanego rezultatu, albowiem stanowiło ono nadużycie prawa podmiotowego.

Z tych wszystkich przyczyn powództwo podlegało oddaleniu w oparciu o art. 5 k.c., o czym Sąd orzekł w punkcie 1 sentencji wyroku.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c., zgodnie z którymi strona przegrywająca sprawę jest obowiązana zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Stroną przegrywającą proces w realiach niniejszej sprawy jest w całości strona powodowa. Wobec tego Sąd zasądził na rzecz pozwanej łącznie kwotę 5 417 zł, na którą złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika w osobie adwokata – 5 400 zł, ustalone w oparciu o § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 r., poz. 1964) oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa – 17 zł. Poza tym zgodnie z art. 98 § 1 ¹ k.p.c. od kwoty zasądzonej tytułem zwrotu kosztów procesu, Sąd zasądził odsetki ustawowe za opóźnienie liczone od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Z powyższych względów, Sąd orzekł jak w sentencji wyroku.

sędzia Ewelina Leszczyńska

Zarządzenie: odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi strony powodowej bez pouczenia przez PI.

sędzia Ewelina Leszczyńska