Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 14 lipca 2022 r.

Pozwem z dnia 07 grudnia 2021 r. (data nadania) powód L. Sp. z o.o. z siedzibą we W. zażądał zasądzenia na jego rzecz od pozwanego P. P. S.A. z siedzibą w W. kwoty 4.607,72 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 27 listopada 2021 r. do dnia zapłaty oraz o zasądzenie na jego rzecz od pozwanego kosztów procesu.

W uzasadnieniu pozwu wskazano, że dnia 08 listopada 2012 r. pozwany zawarł z konsumentem umowę pożyczki – kredytu konsumenckiego nr (...). Powód w dalszej części uzasadnienia wskazał, że zawarł z konsumentem umowę przelewu wierzytelności wynikających z tej umowy pożyczki, do których zaliczyć należy wszystkie prawa związane z tą wierzytelnością (m.in. odsetki za zwłokę i opóźnienie). W dniu 21 czerwca 2013 r. konsument dokonał wcześniejszej całkowitej spłaty kredytu. Całkowite rozliczenie nastąpiło w dniu 25 października 2021 r.

Powód wskazał, że w niniejszej sprawie powinna zostać zastosowana sankcja kredytu darmowego z uwagi na naruszenie przepisów art. 30 ust. 1 pkt 7, 10, 11, 15 i 16 ustawy o kredycie konsumenckim w zw. z art. 53 ust. 1 i 2 ustawy o kredycie konsumenckim. W przedmiotowej sprawie nie upłynął roczny termin na złożenie oświadczenia określonego w art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim, ponieważ pozwany dokonał zwrotu proporcjonalnej części prowizji na skutek wcześniejszej spłaty kredytu dopiero w dniu 25 października 2021 r. Powód wskazał, że wartość przedmiotu sporu stanowi kwota 4.607,72 zł obliczona jako wszelkie poniesione przez konsumenta i niezwrócone przez pozwanego koszty pożyczki. Na wartość przedmiotu sporu składają się zapłacone przez konsumenta odsetki od kredytu oraz zapłacona i niezwrócona na rzecz kredytobiorcy część prowizji za udzielenie kredytu. (pozew k. 2-8)

Nakazem zapłaty z dnia 20 grudnia 2021 r., sygn. akt II Nc 13265/21, starszy referendarz sądowy w tutejszym Sadzie orzekł zgodnie z żądaniem pozwu. (nakaz zapłaty k. 49)

Pozwany złożył sprzeciw od nakazu zapłaty, w którym zaskarżył nakaz zapłaty w całości i wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu podniósł: zarzut przedawnienia, braku legitymacji czynnej powoda, brak przesłanek do zastosowania sankcji kredytu darmowego i zarzut nieudowodnienia roszczenia co do wysokości. Pozwany podniósł zarzut nieważności umowy przelewu wierzytelności ze względu na zawarte w niej klauzule abuzywne i sprzeczność z zasadami współżycia społecznego. (sprzeciw od nakazu zapłaty k. 52-67)

Pismem z dnia 30 maja 2022 r. (data nadania) powód podtrzymał swoje stanowisko. Powód wskazał, że umowa cesji jest ważna i skuteczna. (pismo powoda k. 96-103)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Dnia 08 listopada 2012 r. konsumenci D. S. i J. S. zawarli z pozwanym P. O. B. P. S.A. z siedzibą w W. umowę pożyczki o nr (...) (...). Całkowita kwota pożyczki została określona na 34.578,13 zł (§ 1 ust. 1). Zgodnie z § 2 przedmiotowej umowy pożyczkobiorca zobowiązany był do zapłaty przy wypłacie przez P. B. S.A. pożyczki kosztów, obejmujących prowizję za udzielenie pożyczki w wysokości 1.383,13 zł. Pożyczkobiorca zobowiązał się również do spłaty pożyczki wraz z odsetkami w terminie 5 lat od daty jej podpisania, w równych ratach kapitałowo-odsetkowych w wysokości i terminach wyszczególnionych w planie spłaty.

§ 5 umowy określał m.in. całkowitą kwotę do zapłaty oraz rzeczywistą roczną stopę oprocentowania. W § 8 umowy określono reguły zasady dotyczące wcześniejszej spłaty kredytu. § 9 umowy określał wysokość oprocentowania liczonego od zadłużenia przeterminowanego oraz zasady jego zmiany. (okoliczności bezsporne, a ponadto: kopia umowy pożyczki k. 12-14; harmonogram spłat kredytu k. 15-16)

D. S. dokonał wcześniejszej całkowitej spłaty pożyczki w dniu 21 czerwca 2013 r. (okoliczność bezsporna, a ponadto: wydruk BIK k.18-19)

W 2020 r. powód zawarł z konsumentami D. S. i J. S. umowę przelewu wierzytelności wynikających z umowy kredytu konsumenckiego nr (...) przysługującą im w stosunku do kredytodawcy udzielającego kredytu, obejmującą w szczególności wierzytelność o zwrot wszelkich nienależnie pobranych opłat i kosztów oraz o zwrot kosztów związanych z wcześniejszą spłatą kredytu konsumenckiego wraz ze wszystkimi związanymi z tą wierzytelnością prawami. Umowa została zawarta za pośrednictwem portalu internetowego (...)

Gdyby konsumenci wiedzieli, że powód weźmie od nich większą część pieniędzy z tego, co im się należy, nie zawarliby przedmiotowej umowy. (umowa cesji k. 20, karta podpisów k. 104, zeznania świadka J. S. k. 106, zeznania świadka D. S. k. 106v.-107)

W dniu 25 października 2021 r. pozwany dokonał na rzecz powoda zwrotu proporcjonalnej części prowizji kredytowej w związku ze wcześniejszą spłatą kredytu przez kredytobiorcę. (okoliczność bezsporna, a ponadto: potwierdzenie wykonania operacji k. 21)

W dniu 05 listopada 2021 r., na mocy udzielonego powodowi przez kredytobiorców pełnomocnictwa, powód przesłał pozwanemu oświadczenie o skorzystaniu przez kredytobiorcę z sankcji kredytu darmowego w trybie art. 45 w zw. z art. 30 ustawy z dnia 12 maja 2012 r. o kredycie konsumenckim wraz z wezwaniem do zapłaty kwoty 4.607,72 zł wynikającej z kosztów kredytu poniesionych przez kredytobiorcę w trakcie faktycznego trwania umowy kredytu. (oświadczenie o zwolnieniu z tajemnicy bankowej k. 32-33; oświadczenie wraz z wezwaniem do zapłaty k. 22-25; pełnomocnictwa k. 16-17; karta podpisów k. 34; kopia książki nadawczej k. 30-31)

Stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o okoliczności między stronami bezsporne oraz o wyżej powołane dokumenty i kopie dokumentów, które uznał w całości za wiarygodne. W ocenie Sądu dowody te, w zakresie, w jakim stanowiły podstawę poczynionych w niniejszej sprawie ustaleń faktycznych, tworzą spójny i niebudzący wątpliwości w świetle wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego, a przez to zasługujący na wiarę materiał dowodowy.

Sąd ustalił stan faktyczny również na podstawie zeznań świadków J. S. i D. S.. Brak było podstaw, by zeznaniom świadków odmówić waloru wiarygodności. W kontekście zeznań tych świadków wskazać należy, że świadkowie potwierdzili w swych zeznaniach zarówno zawarcie umowy cesji, jak i udzielenie pełnomocnictwa do złożenia oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo podlegało oddaleniu.

W przedmiotowej sprawie powód wywodzi swoje roszczenia z umowy kredytu konsumenckiego, do której zastosowanie znajdują zapisy ustawy z 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (zwanej dalej u.k.k.).

Pozwany podniósł szereg zarzutów, z których najdalej idący odnosił się do braku legitymacji czynnej powoda. Na powodzie w świetle art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c. ciążył obowiązek wykazania faktu nabycia spornej wierzytelności od podmiotu, z którym pozwany zawarł umowę.

Powód wykazał, że zawarł z J. S. i D. S. umowę cesji nr(...). Na marginesie wskazać należy, że również pozwany w sprawie o zapłatę części prowizji nie miał wątpliwości co do zawartej umowy przelewu, skoro dokonał zapłaty kwoty 1.212,89 zł w dniu 25 października 2021 r. Z kolei udzielenie pełnomocnictw potwierdza zarówno wydruk karty podpisów, jak i zeznania świadków.

Zdaniem Sądu, na postawie umowy cesji nr (...) nie doszło do skutecznego w myśl art. 509 § 1 k.c. przelewu wierzytelności związanych ze skorzystaniem z tzw. „sankcji kredytu darmowego”. Z umowy cesji nie wynika, aby cedent - pożyczkobiorca przelał na cesjonariusza wierzytelności, które ewentualnie mogłyby powstać na skutek złożenia przez kredytobiorców oświadczenia z art. 45 u.k.k. Strony w umowie ogólnie określiły, że przenoszą wierzytelności z tytułu umowy kredytu konsumenckiego, w tym wierzytelność o zwrot wszelkich nienależnie pobranych opłat i kosztów. Z treści zeznań świadków nie wynika, aby ich zamiarem było dokonanie przelewu wierzytelności wynikających ze skorzystania z sankcji kredytu darmowego.

Oceniając przedmiot umowy przelewu nie można pomijać tego, że w § 2 ust. 1 umowy przelewu wskazano, że wierzytelność istnieje co do zasady. Brzmienie umowy nie pozwala zatem na przyjęcie, że przedmiotem umowy przelewu były wierzytelności przyszłe. Tymczasem w dacie zawarcia umowy przelewu nie istniały wierzytelności pożyczkobiorcy wobec banku o zwrot uiszczonych odsetek i prowizji (w zakresie szerszym niż by to wynikało z art. 49 ust. 1 u.k.k.), gdyż oświadczenie w trybie art. 45 u.k.k. zostało złożone dopiero po jakimś czasie od zawarcia umowy cesji. Tymczasem dopiero wykonanie przez konsumenta uprawnienia określonego w art. 45 ust. 1 u.k.k. powoduje zmianę treści stosunku kredytu konsumenckiego (wygasają roszczenia kredytodawcy wobec konsumenta o zapłatę odsetek i innych kosztów z tytułu kredytu konsumenckiego). Wykładnia językowa art. 45 u.k.k. jednoznacznie wskazuje, że skutki związane z sankcją kredytu darmowego powstają - verba legis - „po złożeniu” oświadczenia. Dopiero wówczas jeżeli konsument uprzednio zapłacił na rzecz kredytodawcy odsetki lub koszty w zw. z zawartą umową, w majątku konsumenta powstają roszczenia w stosunku do kredytodawcy o zwrot uiszczonych kwot. Roszczenia te wynikają z art. 410 w zw. z art. 405 k.c. Uprawnienie przewidziane w art. 45 u.k.k. nie jest równoznaczne z roszczeniem konsumenta o zwrot zapłaconych odsetek i kosztów, ponieważ w artykule tym nie ma mowy o takim roszczeniu. (T. Czech [w:] Kredyt konsumencki. Komentarz, wyd. II, Warszawa 2018, art. 45.).

W świetle powyższego nie sposób uznać, że ewentualna wierzytelność została skutecznie przelana na rzecz powoda. W dacie zawierania umowy cesji nie istniała żadna wierzytelność wynikająca z zastosowania sankcji kredytu darmowego, skoro oświadczenie nie zostało jeszcze wówczas złożone, a stosownie do treści art. 509 k.c. na nabywcę przechodzą wierzytelności w takim stanie, w jakim przysługiwały zbywcy. Wobec tego powództwo podlegało oddaleniu już tylko z tej przyczyny.

Nawet gdyby przyjąć, że strony zawierając umowę cesji objęły nią również roszczenia wynikające ze złożenia oświadczenia skorzystaniu ze sankcji kredytu darmowego, to i tak nie doszłoby do przeniesienia tej wierzytelności, bo tak rozumiana umowa musiałaby zostać oceniona jako nieważna z uwagi na jej sprzeczność z zasadami współżycia społecznego (art. 58 § 2 k.c.). Jak wynika z zeznań świadków, nie byli oni świadomi, że przenoszą na rzecz powoda tak dużą wierzytelność. Brak świadomości konsumentów co do wartości zbywanych wierzytelności w połączeniu z rażącą dysproporcją pomiędzy ceną sprzedaży (194 zł) a wartością wierzytelności (4.607,72 zł) przemawiają za tym, że analizowana umowa musiałaby zostać oceniona jako sprzeczna z zasadami współżycia społecznego, a przez to nieważna.

Sąd nie podziela stanowiska zaprezentowanego przez pozwanego odnośnie braku zachowania terminu do złożenia oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego. Uprawnienie do skorzystania z sankcji kredytu darmowego wygasa po upływie roku od dnia wykonania umowy. Przez wykonanie umowy należy rozumieć sytuację, w której należycie wypełniono wszystkie obowiązki w ramach stosunku kredytu konsumenckiego, w tym obowiązki powstające z mocy ustawy. Chodzi przy tym o obowiązki dotyczące świadczenia głównego i świadczeń ubocznych, po stronie konsumenta oraz kredytodawcy, wykonane dobrowolnie lub przymusowo. (por T. Czech [w:] Kredyt konsumencki. Komentarz, wyd. II, Warszawa 2018, art. 45.). Jednym z obowiązków wynikających z umowy kredytu jest wynikający z 49 u.k.k. obowiązek zwrotu części prowizji w razie wcześniejszej spłaty kredytu. Pozwany bank dokonał zwrotu proporcjonalnej części prowizji dopiero w dniu 25 października 2021 r., co sprawia, że w analizowanej sprawie zachowany został termin, o którym mowa w art. 45 ust. 5 u.k.k.

Sąd nie podziela argumentów powoda, że w analizowanej umowie pożyczki doszło do naruszeń wymienionych w pozwie, które pozwalałyby na skuteczne złożenie oświadczenia, o którym mowa w art. 45 ust. 1 u.k.k.

Zasadnie strona pozwana wskazuje, że nie doszło do naruszenia art. 30 ust. 1 pkt 10 i pkt 16 u.k.k. Wcześniejsza spłata pożyczki zgodnie z art. 49 ust. 1 u.k.k. powoduje, iż całkowity koszt kredytu ulega obniżeniu o te koszty, które dotyczą okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy. Koszty te nie ulegają zatem zmianie (obniżeniu) lecz w konsekwencji wcześniejszej spłaty część z nich przestaje być należna. Jest to skutek wynikający z ustawy, a nie ze zmiany warunków umowy skutkującej zmianą wysokości tych kosztów. Analogicznie sytuacja przedstawia się kosztów należnych w sytuacji określonej w art. 45 ust. 1 u.k.k. Dodatkowo w kontekście tego zarzutu nie można pomijać tego, że w § 3 umowy opisano sytuację, w których inne koszty mogą ulec zmianie.

W analizowanej umowie nie doszło również do naruszenia art. 48 ust. 2 u.k.k. Przepis ten zakazuje wprowadzania wszelkiego rodzaju postanowień umownych, które mogłyby ograniczyć albo uniemożliwić wykonywanie przez kredytobiorcę kompetencji do przedterminowej spłaty. Z § 8 ust. 1 umowy („spłata dokonywana jest zgodnie z pisemną dyspozycją pożyczkobiorcy”) nie wynika, aby wcześniejsza spłata była uzależniona od dyspozycji pisemnej lub aby bank miał możliwość odmowy przyjęcia wcześniejszej spłaty.

Stosownie do treści art. 30 ust. 1 pkt 7 u.k.k. umowa powinna określać rzeczywistą roczną stopę oprocentowania oraz całkowitą kwotę do zapłaty przez konsumenta ustaloną w dniu zawarcia umowy o kredyt konsumencki wraz z podaniem wszystkich założeń przyjętych do jej obliczenia. W umowie pożyczki w § 4 zawarta została informacja dotycząca rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania oraz całkowitej kwoty do zapłaty. Informacje te zostały przedstawione w sposób prawidłowy i zrozumiały. W tym zakresie pozwany nie naruszył zatem obowiązku informacyjnego. Z u.k.k. nie wynika obowiązek podawania precyzyjnie w umowie założeń opisanych w ust. 3 pkt 4 i 5 załącznika nr 4 do u.k.k.

Dodatkowo niezasadne są zarzuty w świetle których zakazane jest pobieranie odsetek od części kapitału przeznaczonej na sfinansowanie kosztów. W ocenie Sądu zasadnym jest pogląd, zgodnie z którym jeżeli umowa nie określa przeznaczenia pożyczki, konsument może, część kapitału pożyczki dobrowolnie przekazać na pokrycie kosztów związanych z umową o kredyt konsumencki. Przywołać należy również definicję terminu „stopa oprocentowania kredytu” zawartą w art. 5 pkt 10 u.k.k., zgodnie z którą stopa oprocentowania to wyrażona jako stałe lub zmienne oprocentowanie stosowane do wypłaconej kwoty na podstawie umowy o kredyt w stosunku rocznym. W ocenie Sądu pojęcie wypłaconej kwoty, o której mowa w art. 5 pkt 10 u.k.k., obejmuje także część kapitału kredytu przeznaczoną na sfinansowanie koszów związanych z tym kredytem. Jak słusznie wskazuje się w doktrynie za powyższym wnioskiem przemawia wykładnia językowa omawianego przepisu. Przepis ten nie wymaga, aby wypłata nastąpiła do rąk konsumenta. Wypłata może być zatem dokonana również w celu pokrycia zobowiązań konsumenta (w tym zobowiązań do zapłacenia kosztów związanych z kredytem). Wniosek ten jawi się jako uprawniony również w oparciu o wykładnię systemową. Zauważyć należy, że na tle przepisów o kredycie bankowym przyjmuje się, że odsetki nalicza się od całości kapitału kredytu, niezależnie od sposobu wypłacenia tego kapitału (do rąk konsumenta, na spłatę jego zobowiązań itd.). (zob. T. Czech [w:] Kredyt konsumencki. Komentarz, wyd. II, Warszawa 2018, art. 5.)

Umowa spełnia również wymogi przewidziane w art. 30 ust. 11 u.k.k.. Treść § 8 ust. 3 umowy pożyczki, w którym opisano zasady informowania o zmianie oprocentowania od zadłużenia przeterminowanego jest zgodna z art. 36 ust. 3 u.k.k. Z uwagi na fakt, że stopa procentowa odsetek za opóźnienie wynosiła czterokrotność wysokości stopy kredytu lombardowego NBP, wystarczające było w umowie określenie, że o zmianie wysokości tego oprocentowania bank zawiadomi na stronie internetowej i w placówkach oddziałów banku.

Niezasadny okazał się również zarzut naruszenia przez pozwanego art. 30 ust. 1 pkt 15 u.k.k. Wbrew stanowisku powoda przyjąć należy, że z tego ostatniego przepisu nie wynika obowiązek informowania konsumenta o uprawnieniu do odstąpienia na innej podstawie prawnej niż art. 53 ust. 1 u.k.k. (por. T. Czech [w:] Kredyt konsumencki. Komentarz, wyd. II, Warszawa 2018, art. 30.) Bank sprostał w § 19 umowy obowiązkowi informacyjnemu o prawie odstąpienia od umowy, o którym mowa w art. 53 ust. 1 u.k.k.

W przedmiotowej sprawie nie zostały zatem spełnione przesłanki uzasadniające skorzystanie z sankcji kredytu darmowego.

Niezależnie od powyższego wskazać należy, że powództwo podlegało oddaleniu również z tego powodu, że nie zostało wykazane co do wysokości. Pozwany zakwestionował prawidłowość wyliczenia dochodzonej kwoty. Tymczasem powód nie przedstawił dowodów, które pozwalałyby zweryfikować prawidłowość naliczania przez niego odsetek, których zwrotu się domaga. Nie przedstawił dowodów, że do spłaty poszczególnych rat dochodziła w dniach i w wysokości przedstawionej w wyliczeniu załączonym do pozwu, co wpływa na wysokość uiszczonych odsetek. Tym samym w oparciu o przedstawione przez powoda dowody nie można zweryfikować prawidłowości wyliczenia kwoty wskazanej w pozwie.

Na marginesie wskazać należało, że niezasadny jest pogląd pozwanego, że do roszczeń powoda winien być zastosowany trzyletni termin przedawnienia, w związku z tym, że jest to roszczenie o świadczenie okresowe. W ocenie Sądu powyższe roszczenia ulegają przedawnieniu w okresie dziesięciu lat (art. 118 k.c. w zw. z art. 5 ust. 3 ustawy z dnia 13 kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz zmianie niektórych innych ustaw), licząc od dnia wykonania uprawnienia do złożenia oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego. Dotyczy to również roszczeń o zwrot zapłaconych odsetek. (por. T. Czech [w:] Kredyt konsumencki. Komentarz, wyd. II, Warszawa 2018, art. 45.)

Mając na uwadze powyższe Sąd oddalił powództwo w całości, czym Sąd orzekł w punkcie 1. wyroku.

O kosztach procesu Sąd orzekł w pkt 2. wyroku, na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c., zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sprawy. Na koszty pozwanego złożyła się kwota 900 zł tytułem wynagrodzenia pełnomocnika będącego adwokatem (§ 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie) oraz opłata skarbowa od udzielonego pełnomocnictwa w wysokości 17 zł. O odsetkach ustawowych za opóźnienie od zasądzonych kosztów procesu za okres od dnia uprawomocnienia orzeczenia do dnia zapłaty Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 ¹ k.p.c.

sędzia Maciej Ługiewicz

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikom stron bez pouczenia.

sędzia Maciej Ługiewicz