Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie

Sygn. akt I C 6588/18

Uzasadnienie wyroku z dnia 6 października 2021 r.

Powód (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. żądał zasądzenia na swoją rzecz od pozwanych M. J. oraz J. J. kwot 9.112,19 PLN oraz 4.176,00 EUR wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 25 lutego
2017 r. do dnia zapłaty oraz kosztami procesu według norm przepisanych.

Uzasadniając żądanie powód wskazał, że jest w posiadaniu dwóch weksli własnych, wystawionych przez pozwaną i poręczonych przez pozwanego, wypełnionych wobec braku zapłaty przez pozwaną należności z umów leasingu nr (...). Pomimo wezwania do wykupu weksli, pozwani nie spełnili wymagalnych świadczeń.

Nakazem zapłaty wydanym w dniu 13 kwietnia 2017 r. w postępowaniu nakazowym
o sygn. II Nc 13756/17 powództwo zostało uwzględnione w całości.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu nakazowym pozwani, zaskarżając nakaz w całości, żądali oddalenia powództwa oraz zasądzenia kosztów procesu według norm przepisanych, podnosząc brak legitymacji powoda, nieważność poręczenia, przedawnienie, zarzut uzupełnienia weksla niezgodnie z porozumieniem wekslowym oraz zarzut nieprawidłowego rozliczenia stopnia zużycia przedmiotu leasingu.

Za podstawę wyroku Sąd Rejonowy przyjął następujące ustalenia i wnioski:

W świetle zgromadzonego w sprawie niniejszej materiału dowodowego zachodziła podstawa do uchylenia nakazu zapłaty wydanego w dniu 13 kwietnia 2017 r. w postępowaniu nakazowym o sygn. II Nc 13756/17 jedynie w zakresie obejmującym zobowiązanie pozwanych do zapłaty solidarnie na rzecz powoda kwoty 951,29 PLN wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 25 lutego 2017 r. do dnia zapłaty, a w pozostałym zakresie zachodziła podstawa do utrzymania tego nakazu zapłaty w mocy.

Roszczenie o zapłatę skierowane przez powoda wobec pozwanych opierało się na wekslach własnych odpowiednio z dnia 29 lutego 2012 r. oraz z dnia 9 maja 2012 r., poręczonych przez pozwanego, a wystawionych przez pozwaną na rzecz powoda na sumy wekslowe odpowiednio w kwotach 9.112,19 PLN oraz 4.176,00 EUR, płatnych bez protestu w dniu 24 lutego 2017 r. w W.. Niemniej ze względu na podniesiony zarzut uzupełnienia weksla niezgodnie z porozumieniem wekslowym roszczenie to podlegało rozpatrzeniu także z uwzględnieniem stosunku podstawowego, na zabezpieczenie którego weksle te, niezupełne w chwili wystawienia, zostały przez pozwaną wystawione i wręczone,
a przez pozwanego poręczone.

Na podstawie art. 10 Prawa wekslowego z dnia 28 kwietnia 1936 r. (tekst jednolity
Dz. U. z 2016 roku poz. 160; dalej – Prawo wekslowe) jeżeli weksel, niezupełny w chwili wystawienia, uzupełniony został niezgodnie z zawartem porozumieniem, nie można wobec posiadacza zasłaniać się zarzutem, że nie zastosowano się do tego porozumienia, chyba że posiadacz nabył weksel w złej wierze albo przy nabyciu dopuścił się rażącego niedbalstwa.

Według utrwalonej wykładni tego przepisu, w przypadku gdy nie dochodzi do nabycia praw z weksla w drodze indosu, tak jak to miało miejsce w sprawie niniejszej, dłużnik wekslowy może wobec posiadacza weksla, z którym zawarł porozumienie dotyczące uzupełnienia weksla, podnosić zarzuty nie tylko ze stosunku wekslowego, ale także ze stosunku podstawowego, w ramach którego weksel wystawił i wręczył oraz udzielił posiadaczowi weksla uprawnienia do jego uzupełnienia według porozumienia wekslowego.

Zarzut uzupełnienia weksla niezgodnie z porozumieniem wekslowym mógł skutecznie podnosić także pozwany, zwłaszcza że w treści dokumentów obejmujących poręczenie za zobowiązania pozwanej z obu umów leasingu wyraził on w sposób nie budzący wątpliwości zgodę na treść porozumienia wekslowego zawartego przez pozwaną (k. 21 i k. 23).

Na podstawie art. 32 ust. 1 Prawa wekslowego poręczyciel wekslowy odpowiada tak samo, jak ten, za kogo poręczył. Według poglądu przyjętego za podstawę wyroku Sądu Najwyższego z dnia 17 marca 2011 r., IV CSK 371/10, LEX nr 784973, który Sąd Rejonowy w sprawie niniejszej podziela, konsekwencją tej regulacji jest to, że poręczyciel, który udzielił poręczenia wekslowego na wekslu in blanco, do czasu indosowania weksla przez remitenta może powoływać się na uzupełnienie weksla niezgodnie z porozumieniem wekslowym. Wprawdzie co do zasady poręczyciel wekslowy może bronić się jedynie zarzutami wynikającymi z treści weksla oraz zarzutami ze stosunku osobistego (pozawekslowego) łączącego poręczyciela z remitentem, a dowód istnienia takiej pozawekslowej więzi prawnej obciąża poręczyciela w myśl art. 6 k.c. – poręczyciel wekslowy nie może zatem powoływać się wobec posiadacza weksla na zarzuty wynikające ze stosunków pozawekslowych wiążących poręczyciela z dłużnikiem wekslowym, za którego udzielił poręczenia, ani ze stosunków pozawekslowych, łączących wystawcę weksla z remitentem. Dotyczy to jednak sytuacji prawnej poręczyciela wekslowego, który umieścił swój podpis na wekslu zupełnym w chwili jego wystawienia, a nie na wekslu in blanco, tak jak to miało miejsce w sprawie niniejszej (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 maja 2011 r., III CSK 254/10, OSNC 2012/2/20, Lex nr 951222).

W okolicznościach sprawy niniejszej nie budziło wątpliwości, że pozwany poręczał weksle niezupełne w chwili ich wystawienia, mające zabezpieczać wierzytelności powoda względem pozwanej z umów leasingu nr (...). Skoro pozwany składał poręczenia na wekslach niezupełnych w chwili wystawienia i następnie wręczonych powodowi w celu zabezpieczenia zobowiązań pozwanej z tych umów, to zachodziła wystarczająca podstawa do przyjęcia, że powód nie wyłączył uprawnienia pozwanego do powoływania się na uzupełnienie weksli niezgodnie z porozumieniem, gdy chodzi o wysokość zadłużenia wystawcy weksla wynikającego właśnie z tych umów. Wniosku przeciwnego nie usprawiedliwia okoliczność, że deklaracja wekslowa nie została podpisana przez pozwanego (k. 20 i k. 22). Zawarcie porozumienia wekslowego nie wymaga bowiem zachowania formy pisemnej, ale może nastąpić także w sposób dorozumiany.

Kwestia skuteczności zobowiązania wekslowego, gdy chodzi o pozwaną jako wystawcę, nie budziła wątpliwości, skoro powołane przez powoda weksle stanowiące podstawę powództwa zawierały każdy z elementów przewidzianych w art. 101 Prawa wekslowego. Według tego przepisu weksel własny powinien zawierać:

1) nazwę „weksel” w samym tekście dokumentu, w języku, w jakim go wystawiono;

2) przyrzeczenie bezwarunkowe zapłacenia oznaczonej sumy pieniężnej;

3) oznaczenie terminu płatności;

4) oznaczenie miejsca płatności;

5) nazwisko osoby, na której rzecz lub na której zlecenie zapłata ma być dokonana;

6) oznaczenie daty i miejsca wystawienia wekslu;

7) podpis wystawcy wekslu.

Wątpliwości nie budziła także kwestia skuteczności zobowiązania wekslowego, gdy chodzi o pozwanego. Poręczenia wekslowe umieszczone zostały na wekslach, tak jak tego wymaga art. 31 ust. 1 Prawa wekslowego, obejmowały zwroty równoznaczne wyrażeniu „poręczam” oraz podpisy poręczyciela, tak jak to przewiduje ust. 2 tego przepisu. Na podstawie art. 103 ust. 3 Prawa wekslowego przepisy o poręczeniu wekslowem (art. 30-32) znajdują zastosowanie także do wekslu własnego, przy czym w przypadku, przewidzianym
w art. 31 ust. 3, jeżeli poręczyciel nie wskazał, za kogo poręcza, uważa się, że poręczenie dał za wystawcę. Okoliczność, że pozwany poręczenie składał za pozwaną, nie budziła wątpliwości, skoro pozwana była jedynym wystawcą. W myśl art. 37 § 1 k.r.o. poręczenie takie nie wymagało zgody pozwanej jako współmałżonka, a ponadto w okolicznościach sprawy niniejszej nic nie wskazywało na to, aby pozwana jako współmałżonek sprzeciwiała się poręczeniu na podstawie art. 36 ¹ § 1 k.r.o.

Solidarna odpowiedzialność wystawcy i pozwanego za zapłatę sumy wekslowej znajdowała podstawę prawną w art. 47 ust. 1 Prawa wekslowego, według którego to przepisu kto weksel wystawił, przyjął, indosował lub zań poręczył, odpowiada wobec posiadacza solidarnie.

Nie budziło wątpliwości przedstawienie weksli do zapłaty. Poza sporem pozostawało doręczenie pozwanym dokumentów obejmujących przedstawienie weksli do zapłaty (k. 24-31), stwarzające pozwanym niewątpliwie możliwość zapoznania się z ich treścią w myśl art. 61 § 1 k.c.

W konsekwencji nie budziła wątpliwości wymagalność odsetek za opóźnienie od obu sum wekslowych z dniem 25 lutego 2017 r., zważywszy, że oba weksle były płatne z dniem 24 lutego 2017 r. według art. 33 ust. 1 in fine w zw. z art. 38 ust. 1 Prawa wekslowego.

Wobec terminu płatności obu weksli z dniem 24 lutego 2017 r. i wniesienia pozwu opartego na obu wekslach w sprawie niniejszej z dniem 28 marca 2017 r. brak było podstaw do przyjęcia przedawnienia roszczenia wekslowego. W myśl art. 70 ust. 1 Prawa wekslowego roszczenie takie ulega przedawnieniu z upływem lat trzech, licząc od dnia płatności wekslu.

Wątpliwości nie budziła legitymacja wekslowa powoda. Z treści odpisu z KRS dotyczącego powoda jednoznacznie wynikało, że przed dniem 15 października 2015 r., a więc wtedy kiedy oba weksle były wystawiane przez pozwaną i poręczane przez pozwanego, powód występował w obrocie właśnie pod firmą wskazaną w treści obu weksli (k. 12v.). Późniejsza zmiana firmy powoda nie skutkowała zaś utratą legitymacji wekslowej.

Zarzut uzupełnienia obu weksli na sumy wekslowe niezgodnie z treścią porozumienia wekslowego okazał się trafny jedynie w zakresie kwoty 951,29 PLN. Tylko w tym zakresie zasadny okazał się bowiem zarzut nieprawidłowego rozliczenia stopnia zużycia przedmiotu leasingu. W pozostałym zakresie oba te zarzuty nie zasługiwały zaś na uwzględnienie.

Dokonane przez pozwaną wpłaty odpowiednio w kwotach 1.392,03 EUR oraz 1.532,70 PLN powód zaliczył na poczet raty leasingowej nr 48 z umowy nr (...) oraz części należności z tytułu podatku od środków transportowych. Pozwani nie podważyli natomiast prawidłowości takiego sposobu zaliczenia w myśl art. 451 § 1 k.c.

Suma wekslowa odpowiadająca zobowiązaniu pozwanej z umowy leasingu nr (...) obejmowała należności stwierdzone odpowiednio fakturą VAT nr (...) w kwocie 1.374,03 PLN, stanowiącej koszty ubezpieczenia przedmiotu leasingu, fakturą VAT nr (...) w kwocie 7.653,29 PLN, stanowiącej rozliczenie stopienia zużycia pojazdu w chwili zwrotu wykraczającego ponad przeciętną miarę oraz fakturą VAT nr (...) w kwocie 84,87 PLN, stanowiącej koszty wezwania do zapłaty.

W świetle opinii biegłego sądowego K. W., której wiarygodność nie budziła wątpliwości i nie była kwestionowana przez strony, stopień zużycia obu pojazdów w chwili zwrotu wykraczający ponad przeciętną miarę wynosił odpowiednio 6,2% oraz 11,3%, co stanowiło równowartość kwot 6.702,00 PLN oraz 12.321,00 PLN (k. 322 i nast.).

Powód natomiast obciążył pozwaną z tego tytułu odpowiednio kwotą 7.653,29 PLN stwierdzoną fakturą VAT nr (...) (k. 238) oraz kwotą 15.793,36 PLN stwierdzoną fakturą VAT nr (...) (k. 243).

Suma wekslowa w kwocie 9.112,19 PLN, odpowiadająca zobowiązaniu pozwanej
z umowy leasingu nr (...), obejmowała należność stwierdzoną fakturą VAT nr (...).

Należało zatem przyjąć, że ta suma wekslowa okazała się zawyżona o kwotę 951,29 PLN, stanowiącą różnicę kwot 7.653,29 PLN oraz 6.702,00 PLN.

Z kolei należności stwierdzonej fakturą VAT nr (...) nie obejmowała ani suma wekslowa w kwocie 9.112,19 PLN, odpowiadająca zobowiązaniu pozwanej z umowy leasingu nr (...), ani suma wekslowa w kwocie 4.176,00 EUR, odpowiadająca zobowiązaniu pozwanej z umowy leasingu nr (...).

Nieprawidłowe obciążenie pozwanej fakturą VAT nr (...) nie spowodowało zatem zawyżenia ani jednej, ani drugiej sumy wekslowej. Ponadto według wyliczenia powoda zawartego w odpowiedzi na sprzeciw (k. 233-234), niepodważonego przez pozwanych, zobowiązanie pozwanej z umowy leasingu nr (...) była znacznie wyższe niż różnica wynikająca z nieprawidłowego obciążenia pozwanej fakturą VAT nr (...).

Jeśli natomiast chodzi o obciążenie pozwanej fakturą VAT nr (...) w kwocie 1.374,03 PLN, stanowiącej koszty ubezpieczenia przedmiotu leasingu, to poza sporem pozostawała okoliczność, że umowa leasingu nr (...) obowiązywała strony do czerwca 2016 r. Pozwana zobowiązana była zaś do ponoszenia kosztów ubezpieczenia przedmiotu leasingu do końca okresu obowiązywania umowy, niezależnie od tego, że przedmiot leasingu został zwrócony w kwietniu 2016 r. Ani z treści postanowienia zawartego w § 7 umowy leasingu nr (...) (k. 71), ani z postanowień pkt VII. OWU (k. 74), nie wynikało zwolnienie pozwanej z takiego zobowiązania z chwilą zwrotu przedmiotu leasingu.

Obciążenie pozwanej fakturą VAT nr (...) w kwocie 84,87 PLN, stanowiącej koszty wezwania do zapłaty, pozostawało natomiast poza sporem i nie budziło wątpliwości.

Z kolei suma wekslowa odpowiadająca zobowiązaniu pozwanej z umowy leasingu nr (...) obejmowała należności stwierdzone odpowiednio fakturą VAT nr (...) w kwocie 1.392,03 EUR, fakturą VAT nr (...) w kwocie 1.392,03 EUR oraz fakturą VAT nr (...) w kwocie 1.392,03 EUR, stanowiące zaległe raty leasingowe odpowiednio nr 46, 47 i 48 za marzec, kwiecień i maj 2016 r. Pozwani nie udowodnili natomiast spełnienia świadczenia w tym zakresie. Poza sporem zaś pozostawała okoliczność, że również umowa leasingu nr (...) obowiązywała do czerwca 2016 r.

Roszczenie o zapłatę zaległych rat wynagrodzenia znajdowało podstawę prawną w art. 709 ¹ k.c., w myśl którego korzystający zobowiązany jest zapłacić finansującemu
w uzgodnionych ratach wynagrodzenie pieniężne, równe co najmniej cenie lub wynagrodzeniu z tytułu nabycia rzeczy przez finansującego, a ponadto w art. 709 ¹³ § 1 k.c.,
w myśl którego korzystający obowiązany jest płacić raty w terminach umówionych.

Podstawę roszczenia o zapłatę odsetek za opóźnienie stanowił art. 481 § 1 k.c., zgodnie z którym jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody
i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Za podstawę rozstrzygnięcia o kosztach procesu należało przyjąć art. 98 § 1 i 3 w zw. z art. 99 k.p.c., według których strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony, w tym wynagrodzenie reprezentującego stronę pełnomocnika będącego adwokatem lub radcą prawnym, a ponadto art. 100 zd. drugie k.p.c., według którego sąd może włożyć na jedną ze stron obowiązek zwrotu wszystkich kosztów, jeżeli jej przeciwnik uległ tylko co do nieznacznej części swego żądania. Powód przegrał bowiem sprawę jedynie w zakresie żądania zasądzenia kwoty 951,29 PLN.

Wobec tego zachodziła podstawa do utrzymania nakazu zapłaty w mocy w zakresie zasądzenia na rzecz powoda od pozwanych solidarnie tytułem celowych kosztów procesu kwoty 361,00 zł opłaty sądowej uiszczonej od pozwu oraz kwoty 2.400,00 zł wynagrodzenia pełnomocnika będącego radcą prawnym, ustalonej na podstawie § 3 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawych (tekst jednolity Dz. U. z 2018 r. poz. 265).

Z tych względów Sąd Rejonowy orzekł, jak w sentencji.

Sędzia Robert Bełczącki