Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie

Sygn. akt I C 3930/21

Uzasadnienie wyroku z dnia 24 marca 2022 r.

Powód (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. żądał zasądzenia na swoją rzecz od pozwanych K. P. (P.), B. P. (1) (P.) oraz B. P. (2) (P.) solidarnie kwoty 8.295,90 EUR wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 29 sierpnia 2018 r. do dnia zapłaty oraz kosztami procesu według norm przepisanych.

Uzasadniając żądanie powód wskazał, że jest w posiadaniu weksla własnego, wystawionego przez J. P. – poprzednika prawnego pozwanych i poręczonego przez pozwaną B. P. (1), wypełnionego wobec braku zapłaty przez J. P. należności z umowy najmu nr (...). Pomimo wezwania do wykupu weksli, pozwani nie spełnili wymagalnych świadczeń.

Nakazem zapłaty wydanym w dniu 12 września 2018 r. w postępowaniu nakazowym o sygn. II Nc 16300/18 powództwo zostało uwzględnione w całości.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu nakazowym pozwani, zaskarżając nakaz w całości, żądali oddalenia powództwa oraz zasądzenia kosztów procesu według norm przepisanych, podnosząc nieskuteczność poręczenia, przedawnienie, zarzut uzupełnienia weksla niezgodnie z porozumieniem wekslowym oraz zarzut nieprawidłowego rozliczenia przedmiotu najmu.

Za podstawę wyroku Sąd Rejonowy przyjął następujące ustalenia i wnioski:

W świetle zgromadzonego w sprawie niniejszej materiału dowodowego zachodziła podstawa do uchylenia nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu nakazowym w dniu 12 września 2018 r. w sprawie o sygn. II Nc 16300/18 i zasądzenia od pozwanych K. P., B. P. (1) oraz B. P. (2) solidarnie na rzecz powoda (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. kwoty 8.295,90 EUR wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 29 sierpnia 2018 r. do dnia zapłaty.

Roszczenie o zapłatę skierowane przez powoda wobec pozwanych opierało się na wekslu własnym z dnia 3 listopada 2015 r., poręczonym przez pozwaną B. P. (2), a wystawionym przez J. P. – poprzednika prawnego pozwanych na rzecz powoda na sumę wekslową w kwocie 8.295,90 EUR, płatną bez protestu w dniu 22 sierpnia 2018 r. w W.. Niemniej ze względu na podniesiony zarzut uzupełnienia weksla niezgodnie z porozumieniem wekslowym roszczenie to podlegało rozpatrzeniu także z uwzględnieniem stosunku podstawowego, na zabezpieczenie którego weksel ten, niezupełny w chwili wystawienia, został przez J. P. – poprzednika prawnego pozwanych wystawiony i wręczony, a przez pozwaną B. P. (2) poręczony.

Na podstawie art. 10 Prawa wekslowego z dnia 28 kwietnia 1936 r. (tekst jednolity Dz. U. z 2016 roku poz. 160; dalej – Prawo wekslowe) jeżeli weksel, niezupełny w chwili wystawienia, uzupełniony został niezgodnie z zawartem porozumieniem, nie można wobec posiadacza zasłaniać się zarzutem, że nie zastosowano się do tego porozumienia, chyba że posiadacz nabył weksel w złej wierze albo przy nabyciu dopuścił się rażącego niedbalstwa.

Według utrwalonej wykładni tego przepisu, w przypadku gdy nie dochodzi do nabycia praw z weksla w drodze indosu, tak jak to miało miejsce w sprawie niniejszej, dłużnik wekslowy może wobec posiadacza weksla, z którym zawarł porozumienie dotyczące uzupełnienia weksla, podnosić zarzuty nie tylko ze stosunku wekslowego, ale także ze stosunku podstawowego, w ramach którego weksel wystawił i wręczył oraz udzielił posiadaczowi weksla uprawnienia do jego uzupełnienia według porozumienia wekslowego.

Zarzut uzupełnienia weksla niezgodnie z porozumieniem wekslowym mógł skutecznie podnosić także pozwany, nawet jeśli nie był on stroną porozumienia wekslowego.

Na podstawie art. 32 ust. 1 Prawa wekslowego poręczyciel wekslowy odpowiada tak samo, jak ten, za kogo poręczył. Według poglądu przyjętego za podstawę wyroku Sądu Najwyższego z dnia 17 marca 2011 r., IV CSK 371/10, LEX nr 784973, który Sąd Rejonowy w sprawie niniejszej podziela, konsekwencją tej regulacji jest to, że poręczyciel, który udzielił poręczenia wekslowego na wekslu in blanco, do czasu indosowania weksla przez remitenta może powoływać się na uzupełnienie weksla niezgodnie z porozumieniem wekslowym. Wprawdzie co do zasady poręczyciel wekslowy może bronić się jedynie zarzutami wynikającymi z treści weksla oraz zarzutami ze stosunku osobistego (pozawekslowego) łączącego poręczyciela z remitentem, a dowód istnienia takiej pozawekslowej więzi prawnej obciąża poręczyciela w myśl art. 6 k.c. – poręczyciel wekslowy nie może zatem powoływać się wobec posiadacza weksla na zarzuty wynikające ze stosunków pozawekslowych wiążących poręczyciela z dłużnikiem wekslowym, za którego udzielił poręczenia, ani ze stosunków pozawekslowych, łączących wystawcę weksla z remitentem. Dotyczy to jednak sytuacji prawnej poręczyciela wekslowego, który umieścił swój podpis na wekslu zupełnym w chwili jego wystawienia, a nie na wekslu in blanco, tak jak to miało miejsce w sprawie niniejszej (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 maja 2011 r., III CSK 254/10, OSNC 2012/2/20, Lex nr 951222).

W okolicznościach sprawy niniejszej nie budziło wątpliwości, że pozwana B. P. (2) poręczała weksel niezupełny w chwili jego wystawienia, mający zabezpieczać wierzytelności powoda względem J. P. – poprzednika prawnego pozwanych z umowy najmu nr (...). Skoro pozwana B. P. (2) składała poręczenie na wekslu niezupełnym w chwili wystawienia i następnie wręczonym powodowi w celu zabezpieczenia zobowiązań J. P. – poprzednika prawnego pozwanych z tej umowy, to zachodziła wystarczająca podstawa do przyjęcia, że powód nie wyłączył uprawnienia pozwanej B. P. (2) do powoływania się na uzupełnienie weksla niezgodnie z porozumieniem, gdy chodzi o wysokość zadłużenia wystawcy weksla wynikającego właśnie z tej umowy. Wniosku przeciwnego nie usprawiedliwiała okoliczność, że deklaracja wekslowa nie została podpisana przez pozwaną B. P. (2) (k. 16). Zawarcie porozumienia wekslowego nie wymaga bowiem zachowania formy pisemnej, ale może nastąpić także w sposób dorozumiany.

Kwestia skuteczności zobowiązania wekslowego, gdy chodzi o J. P. – poprzednika prawnego pozwanych jako wystawcę, nie budziła wątpliwości, skoro powołany przez powoda weksel stanowiący podstawę powództwa zawierał każdy z elementów przewidzianych w art. 101 Prawa wekslowego. Według tego przepisu weksel własny powinien zawierać:

1) nazwę „weksel” w samym tekście dokumentu, w języku, w jakim go wystawiono;

2) przyrzeczenie bezwarunkowe zapłacenia oznaczonej sumy pieniężnej;

3) oznaczenie terminu płatności;

4) oznaczenie miejsca płatności;

5) nazwisko osoby, na której rzecz lub na której zlecenie zapłata ma być dokonana;

6) oznaczenie daty i miejsca wystawienia wekslu;

7) podpis wystawcy wekslu.

Wątpliwości nie budziła także kwestia skuteczności zobowiązania wekslowego, gdy chodzi o pozwaną B. P. (2). Poręczenie wekslowe umieszczone zostało na wekslu, tak jak tego wymaga art. 31 ust. 1 Prawa wekslowego, obejmowało zwrot równoznaczny wyrażeniu „poręczam” oraz podpis poręczyciela, tak jak to przewiduje ust. 2 tego przepisu. Na podstawie art. 103 ust. 3 Prawa wekslowego przepisy o poręczeniu wekslowem (art. 30-32) znajdują zastosowanie także do wekslu własnego, przy czym w przypadku, przewidzianym w art. 31 ust. 3, jeżeli poręczyciel nie wskazał, za kogo poręcza, uważa się, że poręczenie dał za wystawcę. Okoliczność, że pozwana B. P. (2) poręczenie składała za J. P. – poprzednika prawnego pozwanych, nie budziła wątpliwości, skoro był on jedynym wystawcą. W myśl art. 37 § 1 k.r.o. poręczenie takie nie wymagało zgody współmałżonka, a ponadto w okolicznościach sprawy niniejszej nic nie wskazywało na to, aby współmałżonek sprzeciwiał się poręczeniu na podstawie art. 36 ¹ § 1 k.r.o.

Solidarna odpowiedzialność J. P. jako wystawcy i pozwanej B. P. (2) jako poręczyciela za zapłatę sumy wekslowej znajdowała podstawę prawną w art. 47 ust. 1 Prawa wekslowego, według którego to przepisu kto weksel wystawił, przyjął, indosował lub zań poręczył, odpowiada wobec posiadacza solidarnie.

Z kolei solidarna odpowiedzialność pozwanych K. P., B. P. (1) oraz B. P. (2) jako następców prawnych J. P. znajdowała podstawę prawną w art. 1034 § 1 k.c., według którego do chwili działu spadku spadkobiercy ponoszą solidarną odpowiedzialność za długi spadkowe. Nic bowiem nie wskazywało na to, aby dział spadku po J. P. został dokonany. Pozwani nie podnosili nawet tego rodzaju okoliczności.

Nie budziło wątpliwości przedstawienie weksla do zapłaty. Poza sporem pozostawało doręczenie J. P. – poprzednikowi prawnemu pozwanych oraz pozwanej B. P. (2) dokumentów obejmujących przedstawienie weksli do zapłaty (k. 24-27), stwarzające pozwanym niewątpliwie możliwość zapoznania się z ich treścią w myśl art. 61 § 1 k.c., doręczonych w dniu 24 sierpnia 2018 r.

W konsekwencji nie budziło wątpliwości roszczenie o zasądzenie odsetek za opóźnienie od sumy wekslowej z dniem 29 sierpnia 2018 r., zważywszy, że weksel był płatny z dniem 22 sierpnia 2018 r. według art. 33 ust. 1 in fine w zw. z art. 38 ust. 1 Prawa wekslowego.

Wobec terminu płatności weksla z dniem 22 sierpnia 2018 r. i wniesienia pozwu opartego na wekslu w sprawie niniejszej z dniem 29 sierpnia 2018 r. brak było podstaw do przyjęcia przedawnienia roszczenia wekslowego. W myśl art. 70 ust. 1 Prawa wekslowego roszczenie takie ulega przedawnieniu z upływem lat trzech, licząc od dnia płatności wekslu.

Wątpliwości nie budziła legitymacja wekslowa powoda. Z treści odpisu z KRS dotyczącego powoda jednoznacznie wynikało, że wtedy kiedy weksel był wystawiany i poręczany, powód występował w obrocie pod firmą wskazaną w treści weksla (k. 11v.).

Zarzut uzupełnienia weksla na sumę wekslową niezgodną z treścią porozumienia wekslowego okazał się nietrafny.

Suma wekslowa odpowiadająca zobowiązaniu J. P. – poprzednika prawnego pozwanych z umowy najmu nr (...) obejmowała należności stwierdzone odpowiednio:

-

fakturą VAT z dnia 16 kwietnia 2018 r. w kwocie 1.604,69 EUR,

-

fakturą VAT z dnia 8 maja 2018 r. w kwocie 1.604,69 EUR,

-

fakturą VAT z dnia 5 czerwca 2018 r. w kwocie 1.604,69 EUR,

-

fakturą VAT z dnia 5 lipca 2018 r. w kwocie 1.604,69 EUR,

- stanowiące zaległe odszkodowania za korzystanie z przedmiotu najmu po rozwiązaniu umowy najmu na skutek wypowiedzenia, należne za kwiecień, maj, czerwiec i lipiec 2018 r. oraz

-

fakturą VAT z dnia 16 kwietnia 2018 r. w kwocie 240,70 EUR,

-

fakturą VAT z dnia 8 maja 2018 r. w kwocie 240,71 EUR,

-

fakturą VAT z dnia 5 czerwca 2018 r. w kwocie 240,71 EUR,

-

fakturą VAT z dnia 5 lipca 2018 r. w kwocie 240,71 EUR,

- stanowiące zaległe kary umowne za niezwrócenie przedmiotu najmu po rozwiązaniu umowy najmu na skutek wypowiedzenia, należne za kwiecień, maj, czerwiec i lipiec 2018 r., a ponadto

-

notą obciążeniową z dnia 19 kwietnia 2018 r. w kwocie 561,81 EUR,

-

notą obciążeniową z dnia 12 lipca 2018 r. w kwocie 801,96 EUR,

- stanowiące zaległe odsetki umowne za opóźnienie.

Odszkodowania za korzystanie z przedmiotu najmu po rozwiązaniu umowy najmu na skutek wypowiedzenia oraz kary umowne za niezwrócenie przedmiotu najmu po rozwiązaniu umowy najmu na skutek wypowiedzenia zostały określone w postanowieniach pkt 12.1 oraz 12.2 OWU. Ich wysokość została ustalona ryczałtowo. Odszkodowanie wynosiło 1.604,69 EUR brutto miesięcznie (1.304,63 EUR netto miesięcznie, umowa k. 15, 12.2 OWU k. 21v), a kara umowna 15% kwoty 1.604,69 EUR brutto miesięcznie (12.2 OWU k. 21v). Z kolei odsetki umowne za opóźnienie zostały ustalone w wysokości 12% w pkt 6.9 OWU.

Umowa najmu nr (...) została wypowiedziana oświadczeniem z dnia 9 stycznia 2018 r. (k. 141-144) ze względu na zaległość z zapłatą czynszu. Skuteczność wypowiedzenia pozostawała poza sporem. Przedmiot najmu został zaś zwrócony dopiero w dniu 28 listopada 2018 r. (k. 145).

Pozwani nie udowodnili natomiast spełnienia wyżej wymienionych świadczeń.

Skoro pozew obejmował żądanie zasądzenia kwoty 8.295,90 EUR, niższej niż suma wymienionych wyżej należności, zachodziła podstawa do zasądzenia jedynie kwoty żądanej w myśl art. 321 § 1 k.p.c.

Podstawę roszczenia o zapłatę odsetek za opóźnienie w zapłacie sumy wekslowej stanowił art. 481 § 1 k.c., zgodnie z którym jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Za podstawę rozstrzygnięcia o kosztach procesu należało przyjąć art. 98 § 1 i 3 w zw. z art. 99 k.p.c., według których strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony, w tym wynagrodzenie reprezentującego stronę pełnomocnika będącego adwokatem lub radcą prawnym. Ponadto w myśl art. 105 § 2 k.p.c. na współuczestników sporu odpowiadających solidarnie co do istoty sprawy sąd włoży solidarny obowiązek zwrotu kosztów.

Wobec tego zachodziła podstawa do zasądzenia od pozwanych solidarnie na rzecz powoda celowych kosztów procesu w łącznej kwocie 4.062,00 zł, obejmującej kwotę 445,00 zł opłaty sądowej uiszczonej od pozwu, kwotę 3.600,00 zł wynagrodzenia pełnomocnika będącego radcą prawnym, ustaloną na podstawie § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawych (tekst jednolity Dz. U. z 2018 r. poz. 265) oraz kwotę 17,00 zł opłaty uiszczonej od pełnomocnictwa.

Z tych względów Sąd Rejonowy orzekł, jak w sentencji.

Sędzia Robert Bełczącki