Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie

Sygn. akt I C 3872/16

Uzasadnienie wyroku z dnia 13 czerwca 2017 roku

W pozwie z dnia 8 stycznia 2016 roku powód (...) S.A. z siedzibą
w B., reprezentowany następnie przez pełnomocnika będącego radcą prawnym, wniósł o zasądzenie od pozwanej J. S. kwoty 29.175,67 zł wraz
z ustawowymi odsetkami od dnia 22 października 2015 r. do dnia zapłaty, a ponadto
o zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych.

Nakazem zapłaty wydanym w dniu 28 stycznia 2016 r. w postępowaniu nakazowym
w sprawie o sygn. I Nc 70/16 Sąd Rejonowy w Bielsku-Białej uwzględnił w całości powództwo wywiedzione na podstawie weksla własnego wystawionego w B.
w dniu 10 marca 2015 r. na sumę wekslową 29.699,67 zł płatną przez pozwaną na rzecz powoda w B. w dniu 21 października 2015 r.

W zarzutach od nakazu zapłaty pozwana, reprezentowana następnie przez pełnomocnika będącego radcą prawnym, wniosła o uchylenie nakazu zapłaty i oddalenie powództwa oraz o zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych, podnosząc, po pierwsze, nieudowodnienie wysokości roszczenia, związane z brakiem wskazania kiedy doszło do wypowiedzenia umowy w taki sposób, że pozwana mogła się z nim zapoznać
i ustalić kiedy popadła w zwłokę, co skutkowało brakiem możliwości skontrolowania prawidłowości naliczenia skapitalizowanych odsetek i kar umownych, po drugie, zawyżenie zadłużenia pozwanej, po trzecie, nieprawidłowe wypełnienie weksla ze względu na to, że powód był upoważniony do wypełnienia weksla tylko w sytuacji wypowiedzenia umowy
i tylko co do kwoty faktycznego zadłużenia pozwanej.

Za podstawę wyroku Sąd Rejonowy przyjął następujące ustalenia:

W dniu 10 marca 2015 r. pozwana J. S. wystawiła i wręczyła powodowi (...) S.A. z siedzibą w B. weksel własny, niezupełny
w chwili wystawienia, w celu zabezpieczenia wierzytelności wynikających z umowy pożyczki nr (...), zawartej w dniu 10 marca 2015 r. Weksel ten w chwili wystawienia i wręczenia obejmował zobowiązanie do zapłaty bliżej nieokreślonej sumy wekslowej na rzecz (...) S.A. z siedzibą w B..

Po wypowiedzeniu umowy pożyczki przez (...) S.A. z siedzibą
w B., mającym miejsce w dniu 21 września 2015 r., weksel ten został uzupełniony o sumę wekslową w kwocie 29.699,67 zł, miejsce wystawienia w B., datę wystawienia w dniu 10 marca 2015 r., miejsce płatności w B., termin płatności w dniu 21 października 2015 r., a następnie przedstawiony pozwanej do zapłaty.

(okoliczności niesporne k. 12-13, k. 118, a ponadto dowód: weksel k. 4, wypowiedzenie umowy pożyczki i przedstawienie weksla do zapłaty k. 5, deklaracja wekslowa k. 128)

Pismo wypowiadające umowę pożyczki i przedstawiające weksel do zapłaty zostało J. S. doręczone w dniu 25 września 2015 r.

(dowód: zpo k. 138, kopia książki nadawczej k. 135-137, wypowiedzenie umowy pożyczki i przedstawienie weksla do zapłaty k. 5, domniemanie faktyczne)

Podstawę wypowiedzenia umowy pożyczki stanowiła zaległość ze spłatą rat pożyczki wymagalnych na dzień 4 sierpnia 2015 r. i 4 września 2015 r. w łącznej kwocie 1.118 zł.

(dowód: kopia książki nadawczej k. 132-134, wezwanie do zapłaty k. 131, domniemanie faktyczne)

W wykonaniu umowy J. S. zwróciła (...) S.A.
z siedzibą w B. łącznie kwotę 5.652 zł.

(okoliczności niesporne)

Na podstawie postanowień umowy pożyczki nr (...) S.A. z siedzibą w B. udzielił J. S. pożyczki w kwocie 9.000 zł na okres 48 miesięcy w zamian za co J. S. zobowiązała się do zwrotu pożyczki, do zapłaty wynagrodzenia umownego za udzielenie pożyczki w kwocie 1.896 zł, do zapłaty opłaty przygotowawczej w kwocie 1.592 zł oraz do zwrotu kosztów ubezpieczenia pożyczki w kwocie 14.344 zł. Raty spłaty pożyczki zostały ustalone na kwotę 559 zł miesięcznie. Według kalendarza spłat termin zapłaty poszczególnych rat został ustalony na 4. dzień każdego miesiąca, przy czym do dnia 4 kwietnia 2015 r. do dnia 4 sierpnia 2017 r. spłaty miały być zaliczane jedynie na poczet opłaty przygotowawczej i na poczet zwrotu kosztów ubezpieczenia pożyczki.

(okoliczności niesporne k. 12-13, k. 118, a ponadto dowód: umowa pożyczki k. 120-127)

Według postanowień deklaracji wekslowej oraz pkt 11. umowy pożyczki (...) S.A. z siedzibą w B. upoważniony został do uzupełnienia weksla wystawionego i wręczonego przez J. S. na wypadek braku zapłaty przez nią w terminach określonych w umowie pełnych rat pożyczki za co najmniej dwa okresy płatności, przy czym wypowiedzenie umowy miało nastąpić z zachowaniem 30. dniowego terminu, a wypełnienie weksla po uprzednim wezwaniu do zapłaty zaległych rat w terminie 7 dni od doręczenia.

(dowód: deklaracja wekslowa k. 128)

W dniu 16 marca 2009 r. (...) S.A. z siedzibą w B. jako ubezpieczający zawarł z ubezpieczycielem C. Towarzystwem (...) S.A. V. (...) umowę ubezpieczenia na rzecz osób ubezpieczonych, które zawarły umowy pożyczek z (...) S.A. z siedzibą w B.. Przedmiotem ubezpieczenia było życie i zdrowie ubezpieczonego, a zakresem ubezpieczenia objęta była śmierć ubezpieczonego oraz całkowita trwała niezdolność do pracy i samodzielnej egzystencji ubezpieczonego w wyniku nieszczęśliwego wypadku lub choroby.

(dowód: załącznik nr 1 do umowy ubezpieczenia k. 128)

J. S. wyraziła zgodę na objęcie jej ubezpieczeniem wynikającym
z tej umowy, zawierając umowę pożyczki w dniu 10 marca 2015 r. Według pkt 17.2 umowy pożyczki świadczenia wypłacone z tytułu umowy ubezpieczenia na rzecz (...) S.A. z siedzibą w B. miały powodować obniżenie salda zadłużenia J. S.

(dowód: umowa pożyczki k. 120-127)

Podstawę poczynionych w sprawie ustaleń – niespornych pomiędzy stronami, przyznanych według art. 229 k.p.c., jeśli chodzi o treść stosunku prawnego wynikającego
z zawartej umowy pożyczki oraz z wystawienia i wręczenia weksla własnego niezupełnego zabezpieczającego spłatę pożyczki, w tym treść udzielonego przez pozwaną upoważnienia do uzupełnienia weksla niezupełnego w chwili jego wystawienia, a także treść stosunku prawnego wynikającego z przystąpienia przez pozwaną do umowy grupowego ubezpieczenia pożyczek – stanowiły przedstawione przez strony dokumenty prywatne, które nie były kwestionowane i co do których nie ujawniły się jakiekolwiek okoliczności, dla których należałoby odmówić im wiarygodności. Poza sporem była okoliczność, pozwana zwróciła powodowi łącznie kwotę 5.652 zł.

Sporem objęta była natomiast okoliczność doręczenia pozwanej pisma wypowiadającego umowę pożyczki i przedstawiającego weksel do zapłaty.

Ustalenie, że pismo to doręczone zostało pozwanej w dniu 25 września 2015 r. przyjęte zostało w drodze domniemania faktycznego na podstawie dowodów
z dokumentów w postaci książki nadawczej (k. 135-137) i zwrotnego potwierdzenia odbioru (k. 138), z których wynika, że przesyłka nadanej przez powoda do pozwanej w dniu 22 września 2015 r. została przez nią odebrana w dniu 25 września 2015 r. uwzględniając niesporną okoliczność, że wspomniane pismo sporządzone zostało w dniu 21 września 2015 r. (k. 5), a innych pism powód do pozwanej w tych dniach nie kierował.

Ostatecznie niesporna okazała się okoliczność, że wypowiedzenie umowy pożyczki nastąpiło ze względu na zaległość pozwanej ze spłatą rat pożyczki wymagalnych na dzień 5 sierpnia 2015 r. i 5 września 2015 r. w łącznej kwocie 1.118 zł. Po przedstawieniu dowodów z dokumentów w postaci wezwania do zapłaty obejmującej tę przyczynę (k. 131) oraz książki nadawczej stwierdzającej skierowanie przez powoda do pozwanej przesyłki zawierającej wezwanie (k. 132-134), pozwana nie kwestionowała tej okoliczności, a poprzednio przyznawała, że zaprzestała spłaty pożyczki (k. 12). Wspomnianą przyczynę wypowiedzenia pożyczki należało zatem uznać za przyznaną w myśl art. 230 k.p.c.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie jedynie w części obejmującej żądanie zapłaty kwoty 5.244 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 26 października 2015 r. do dnia zapłaty.

Niewątpliwie powodowi przysługiwała legitymacja względem wierzytelności wekslowej, skoro według treści weksla był on wierzycielem wekslowym.

Na podstawie art. 10 Prawa wekslowego z dnia 28 kwietnia 1936 r. (tekst jednolity
Dz. U. z 2016 roku poz. 160; dalej – Prawo wekslowe) jeżeli weksel, niezupełny w chwili wystawienia, uzupełniony został niezgodnie z zawartem porozumieniem, nie można wobec posiadacza zasłaniać się zarzutem, że nie zastosowano się do tego porozumienia, chyba że posiadacz nabył weksel w złej wierze albo przy nabyciu dopuścił się rażącego niedbalstwa.

Według utrwalonej wykładni tego przepisu, w przypadku gdy nie dochodzi do nabycia praw z weksla w drodze indosu, tak jak to miało miejsce w sprawie niniejszej, dłużnik wekslowy może wobec posiadacza weksla, z którym zawarł porozumienie dotyczące uzupełnienia weksla, podnosić zarzuty nie tylko ze stosunku wekslowego, ale także ze stosunku podstawowego, w ramach którego weksel wystawił i wręczył oraz udzielił posiadaczowi weksla uprawnienia do jego uzupełnienia według porozumienia wekslowego.

Kwestia skuteczności zobowiązania wekslowego pozwanej nie budziła wątpliwości, skoro powołany przez powoda weksel stanowiący podstawę powództwa zawierał każdy
z elementów przewidzianych w art. 101 Prawa wekslowego. Według tego przepisu weksel własny powinien zawierać:

1) nazwę „weksel” w samym tekście dokumentu, w języku, w jakim go wystawiono;

2) przyrzeczenie bezwarunkowe zapłacenia oznaczonej sumy pieniężnej;

3) oznaczenie terminu płatności;

4) oznaczenie miejsca płatności;

5) nazwisko osoby, na której rzecz lub na której zlecenie zapłata ma być dokonana;

6) oznaczenie daty i miejsca wystawienia wekslu;

7) podpis wystawcy wekslu.

Przedstawienie pozwanym weksla do zapłaty nie budziło wątpliwości. Okoliczność doręczenia pozwanemu dokumentu obejmującego m. in. przedstawienie weksla do zapłaty wynikała z treści pisma z dnia 21 września 2015 r. wypowiadającego umowę pożyczki, doręczonego pozwanej w dniu 25 września 2015 r. W konsekwencji nie budziła wątpliwości wymagalność odsetek ustawowych za opóźnienie od sumy wekslowej z dniem 26 października 2015 r., nawet jeśli weksel był płatny z dniem 21 października 2015 r. według art. 33 ust. 1 in fine w zw. z art. 38 ust. 1 Prawa wekslowego.

W tym zakresie podniesiony przez pozwaną zarzut uzupełnienia weksla niezgodnie
z porozumieniem w istocie sprowadzający się do kwestionowania daty płatności weksla należało uznać za udowodniony, gdy chodzi o brak podstawy do żądania odsetek od sumy wekslowej za okres od 21 do 25 października 2015 r., skoro z treści porozumienia wekslowego wynikał obowiązek zachowania 30. dniowego terminu dla ustalenia skuteczności wypowiedzenia umowy pożyczki, z której całość zadłużenia pozwanej miała być objęta sumą wekslową.

Nietrafny okazał się zarzut nieudowodnienia doręczenia pozwanej pisma wypowiadającego umowę pożyczki, skoro wystarczającą podstawę udowodnienia tej okoliczności stanowiły przedstawione przez powoda dokumenty oraz domniemanie faktyczne, o czym była mowa powyżej.

Niezasadny okazał się zarzut nieudowodnienia wysokości zadłużenia pozwanej, skoro powód przedstawił dokument obejmujący postanowienia umowy pożyczki, z którego jednoznacznie wynikało, że zobowiązanie pozwanej obejmowało:

- zwrot pożyczki w kwocie 9.000 zł,

- zapłatę wynagrodzenia umownego za udzielenie pożyczki w kwocie 1.896 zł,

- zapłatę opłaty przygotowawczej w kwocie 1.592 zł oraz

- zwrot kosztów ubezpieczenia pożyczki w kwocie 14.344 zł.

Z kolei zarzut uzupełnienia weksla na sumę wekslową niezgodną z treścią porozumienia wekslowego okazał się trafny jedynie w części przenoszącej kwotę 10.896 zł, obejmującą zwrot pożyczki w kwocie 9.000 zł oraz zapłatę wynagrodzenia umownego za udzielenie pożyczki w kwocie 1.896 zł.

Trafnie powód wywodził, że ustalenie wynagrodzenia w kwocie 1.896 zł w przypadku pożyczki w kwocie 9.000 zł udzielonej na okres 48 miesięcy nie naruszało przepisu art. 359
§ 2[1] k.c. w brzmieniu obowiązującym przed dniem 1 stycznia 2016 r., znajdującym zastosowanie w sprawie niniejszej, według którego to przepisu maksymalna wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej nie mogła w stosunku rocznym przekraczać czterokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego (odsetki maksymalne). W stosunku rocznym należała się powodowi z tego tytułu kwota 474 zł, co stanowi 5,27 % kwoty pożyczki. Czterokrotność stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego w chwili zawierania umowy pożyczki oraz w okresie jej obowiązywania odpowiadała zaś 10%.

Nietrafnie pozwana żądała zmniejszenia ustalonego wynagrodzenia za udzielnie pożyczki w kwocie 1.896 zł proporcjonalnie do okresu, w którym umowa pożyczki obowiązywała. Całość wynagrodzenia za udzielenie pożyczki kwalifikowała się bowiem jako szkoda wynikająca z nienależytego wykonania zobowiązania do zwrotu pożyczki skutkującego wypowiedzeniem, a postanowienia umowy pożyczki nie przewidywały zmniejszenia wynagrodzenia na wypadek wcześniejszej spłaty pożyczki. Według treści porozumienia wekslowego suma wekslowa mogła obejmować całość zadłużenia pozwanej względem powoda. Brak było przeszkód, aby obejmowała także tego rodzaju odszkodowanie.

Nieskuteczne okazało się natomiast zobowiązanie pozwanej do zapłaty opłaty przygotowawczej w kwocie 1.592 zł. Postanowienie to zmierzało bowiem do obejścia podanego wyżej przepisu art. 359 § 2[1] k.c. w brzmieniu obowiązującym przed dniem
1 stycznia 2016 r. i z tej przyczyny należało je uznać za nieważne w myśl art. 58 § 1 k.c.

Pożyczka w kwocie 9.000 zł udzielona została na okres 48 miesięcy, a wysokość umówionego wynagrodzenia za udzielenie pożyczki ustalona została w kwocie 1.896 zł. Wspomniano już, że w stosunku rocznym należała się powodowi tytułem wynagrodzenia kwota 474 zł. Opłata przygotowawcza w kwocie 1.592 zł miała być zaś płatna w pierwszym roku obowiązywania umowy pożyczki, co jednoznacznie wynikało z przyjętego przez strony kalendarza spłat. Oznacza to, że w pierwszy roku obowiązywania umowy pożyczki koszt udzielenia pożyczki odpowiadał kwocie 2.066 zł (suma 1.592 zł i 474 zł), co stanowiło 23% udzielonej pożyczki. Ustalenie opłaty przygotowawczej w takiej kwocie prowadziło w istocie do naruszenia art. 359 § 2[1] k.c., pozwalającego na uzyskanie przez pożyczkodawcę korzyści z tytułu udzielenia pożyczki ograniczonej do 10% w stosunku rocznym.

Ponadto zważywszy na wysokość udzielonej pożyczki w kwocie 9.000 zł oraz wysokość umówionego wynagrodzenia za udzielenie pożyczki w kwocie 1.896 zł, ustalenie zobowiązania pozwanej do zwrotu kosztów ubezpieczenia pożyczki w kwocie 14.344 zł naruszało przepis art. 385[1] § 1 k.c. i przez to okazało się nieskuteczne.

Na podstawie art. 385[1] § 1 zd. pierwsze k.c. postanowienia umowy zawieranej
z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa
i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). W myśl art. 385[1] § 1 zd. drugie k.c. nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Według art. 385[1] § 2 k.c. jeżeli postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową
w pozostałym zakresie. W myśl art. 385[1] § 3 k.c. nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu.
W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta. Według art. 385[1] § 4 k.c. ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje. Na podstawie art. 385[2] k.c. oceny zgodności postanowienia umowy z dobrymi obyczajami dokonuje się według stanu z chwili zawarcia umowy, biorąc pod uwagę jej treść, okoliczności zawarcia oraz uwzględniając umowy pozostające w związku z umową obejmującą postanowienie będące przedmiotem oceny.

Zapłata opłaty przygotowawczej oraz zwrot kosztów ubezpieczenia pożyczki nie kwalifikowały się jako główne świadczenia stron. Tego rodzaju świadczeniami były bowiem zwrot pożyczki w myśl art. 720 § 1 k.c. oraz zapłata wynagrodzenia za jej udzielenie.

Okoliczność, że postanowienia umowy przewidujące zobowiązanie pozwanej do zapłaty opłaty przygotowawczej oraz do zwrotu kosztów ubezpieczenia pożyczki nie były
z nią indywidualnie uzgadniane nie budziła wątpliwości, zważywszy na formę umowy, sporządzonej z wykorzystanie formularza udostępnionego przez powoda, jedynie własnoręcznie podpisanego przez pozwaną.

Rażące naruszenie interesów konsumenta w rozumieniu art. 385[1] § 1 zd. pierwsze k.c. oznacza nieusprawiedliwioną dysproporcję praw i obowiązków na niekorzyść konsumenta w określonym stosunku obligacyjnym, natomiast działanie wbrew dobrym obyczajom w zakresie kształtowania treści stosunku obligacyjnego wyraża się w tworzeniu przez partnera konsumenta takich klauzul umownych, które godzą w równowagę kontraktową tego stosunku (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 grudnia 2013 r., I CSK 149/13, OSNC 2014/10/103, LEX nr 1413038).

Przepis art. 385[1] § 1 k.c. służyć ma realizacji celów dyrektywy Rady 93/13/EWG
z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich (Dz.U. L 95 z 21 kwietnia 1993 r., str. 29—34, Polskie wydanie specjalne: Rozdział 15 Tom 2 str. 288 – 293, sprostowanie Dz.U. L 276 z 13 października 2016 r., str. 17), gdzie pojęciu dobrych obyczajów odpowiada pojęcie dobrej wiary.

Według ust. 16 preambuły tej dyrektywy przedsiębiorca spełnia wymaganie działania
w dobrej wierze, jeżeli traktuje konsumenta w sposób sprawiedliwy i słuszny, należycie uwzględniając jego prawnie uzasadnione roszczenia (uzasadnione interesy – zważywszy na francuską i angielską wersję językową tekstu dyrektywy - les intérêts légitimes, legitimate interests).

Umowa ubezpieczenia spłaty pożyczki, zawarta pomiędzy powodem jako ubezpieczającym a ubezpieczycielem stanowiła umowę ubezpieczenia na cudzy rachunek, gdzie pozwanej jako pożyczkobiorcy przysługiwał status ubezpieczonego.

Dopuszczalność zawarcia takiej umowy nie budziła wątpliwości według art. 808 § 1 k.c., w myśl którego ubezpieczający może zawrzeć umowę ubezpieczenia na cudzy rachunek, nawet jeśli ubezpieczony nie jest imiennie wskazany w umowie, chyba że jest to konieczne do określenia przedmiotu ubezpieczenia. Pozwana w umowie pożyczki wyraziła zaś zgodę na objęcie jej ubezpieczeniem.

W przypadku ubezpieczenia na cudzy rachunek na podstawie art. 808 § 3 k.c. ubezpieczony jest uprawniony do żądania należnego świadczenia bezpośrednio od ubezpieczyciela, chyba że strony uzgodniły inaczej, jednakże uzgodnienie takie nie może zostać dokonane, jeżeli wypadek już zaszedł.

Oznacza to, że zanim nastąpi zdarzenie objęte ubezpieczeniem dopuszczalne jest umowne ustalenie, że ubezpieczony nie będzie uprawniony do żądania bezpośrednio od ubezpieczyciela świadczenia z tytułu umowy ubezpieczenia.

W sprawie niniejszej wystarczającą podstawę do przyjęcia, że tego rodzaju ustalenie nastąpiło zarówno pomiędzy powodem a ubezpieczycielem, jak i pomiędzy powoda
a pozwaną, stanowiła treść postanowienia pkt 17.2 umowy pożyczki, według którego świadczenia wypłacone przez ubezpieczyciela z tytułu umowy ubezpieczenia na rzecz powoda miały powodować obniżenie salda zadłużenia pozwanej. Treść tego postanowienia pozwala na przyjęcie domniemania, że analogiczne postanowienie zostało przewidziane
w umowie ubezpieczenia zawartej przez powoda z ubezpieczycielem.

Pomimo tego, że pozwanej przysługiwał status ubezpieczonego, w istocie umowa ubezpieczenia, której koszty ponosić miała pozwana, zaspokajała jedynie interes powoda polegający na zabezpieczeniu spłaty przez pozwaną pożyczki. W przypadku wystąpienia zdarzenia objętego ubezpieczeniem w postaci śmierci pozwanej albo całkowitej, trwałej niezdolność pozwanej do pracy i samodzielnej egzystencji w wyniku nieszczęśliwego wypadku lub choroby, powód z umowy ubezpieczenia mógłby wywodzić roszczenia przeciwko ubezpieczycielowi. Miałby wówczas dwóch dłużników – pozwaną lub jej następców prawnych z umowy pożyczki oraz ubezpieczyciela z umowy ubezpieczenia spłaty pożyczki.

Świadczenia wypłacone przez ubezpieczyciela obniżałyby wprawdzie saldo zadłużenia z tytułu pożyczki, przez co pozwana lub jej następcy prawni zostaliby zwolnieni
z odpowiedzialności za zobowiązanie z umowy pożyczki w zakresie odpowiadającym wypłaconemu na rzecz powoda świadczeniu ubezpieczeniowemu.

Niemniej zobowiązanie pozwanej do zwrotu kosztów takiego ubezpieczenia w kwocie 14.344 zł, przy pożyczce w kwocie 9.000 zł stanowiło zobowiązanie rażąco wygórowane,
a przez to w sposób rażący naruszało interes pozwanej jako konsumenta w rozumieniu art. 385[1] § 1 zd. pierwsze k.c., sprzecznie z dobrymi obyczajami.

Nieskuteczność zobowiązań pozwanej do zapłaty opłaty przygotowawczej w kwocie 1.592 zł do zwrotu kosztów ubezpieczenia pożyczki w kwocie 14.344 zł, sprawiała, że zapłacona przez pozwaną na rzecz powoda łączna kwota 5.652 zł, nie mogła być zaliczona przez powoda na poczet tych zobowiązań. Sposób jej zaliczenia należało zatem ustalić według pkt 6.1 pkt 1. i 2. umowy, zgodnie z którymi wpłaty pożyczkobiorcy zaliczały się na poczet spłaty kwoty udzielonej pożyczki, a następnie na poczet spłaty wynagrodzenia umownego. Dopuszczalność takiego umownego sposobu zaliczenia nie budziła w świetle art. 451 k.c., który nie jest przepisem o charakterze bezwzględnie obowiązującym, co oznacza, że strony w drodze umowy mogą uregulować kwestię zaliczania spełnianych świadczeń na poczet poszczególnych długów.

Kwota 5.652 zł ulegała zatem zaliczeniu na poczet zobowiązania do zwrotu pożyczki w kwocie 9.000 zł.

Wobec powyższego nakaz zapłaty oparty na wekslu podlegał utrzymaniu w mocy na podstawie art. 496 k.p.c. w zakresie żądania zapłaty kwoty 5.244 zł, stanowiącej różnicę pomiędzy sumą udzielonej pożyczki w kwocie 9.000 zł oraz wynagrodzenia za jej udzielenie w kwocie 1.896 zł, a spłaconą przez pozwaną kwotą 5.652 zł.

Wysokość odsetek za opóźnienie płatnych od prawidłowo określonej sumy wekslowej należało ustalić na podstawie art. 481 § 2 k.c. w brzmieniu obowiązującym przed dniem 01 stycznia 2016 r. – za okres przed tym dniem – według którego to przepisu jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była z góry oznaczona, należą się odsetki ustawowe, a następnie na podstawie art. 481 § 2 k.c. w brzmieniu obowiązującym z dniem 01 stycznia 2016 r. – za okres po tym dniu – według którego to przepisu jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była oznaczona, należą się odsetki ustawowe za opóźnienie w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych.

Za podstawę rozstrzygnięcia o kosztach procesu należało przyjąć art. 100 k.p.c., zgodnie z którym w razie częściowego tylko uwzględnienia żądań koszty będą wzajemnie zniesione lub stosunkowo rozdzielone, niemniej sąd może włożyć na jedną ze stron obowiązek zwrotu wszystkich kosztów, jeżeli jej przeciwnik uległ tylko co do nieznacznej części swego żądania albo gdy określenie należnej mu sumy zależało od wzajemnego obrachunku lub oceny sądu.

W sprawie niniejszej powód uzyskał zasądzenie 18% żądania, a pozwana wygrała proces w 82%. Usprawiedliwiało to zastosowanie reguły stosunkowego rozdzielenia kosztów procesu.

Według art. 98 § 1 i 3 w zw. z art. 99 k.p.c. strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony, w tym wynagrodzenie reprezentującego stronę pełnomocnika będącego adwokatem lub radcą prawnym.

Z tytułu kosztów procesu zasądzeniu na rzecz pozwanej od powoda podległa kwota 3.914 zł, stanowiąca różnicę:

- 82% kosztów celowych pozwanej, obejmujących wynagrodzenie pełnomocnika
w kwocie 4.800 zł, ustalone na podstawie § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych w brzmieniu obowiązującym przed dniem 27 października 2016 r. (Dz. U. z dnia 5 listopada 2015 r. poz. 1804), znajdującym zastosowanie w sprawie niniejszej w myśl § 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z dnia 12 października 2016 r. poz. 1667), opłatę skarbową od udzielonego pełnomocnictwa w kwocie 17 zł oraz opłatę sądową od zarzutów od nakazu zapłaty w kwocie 1.095 zł,

- 18% kosztów celowych powoda, obejmujących wynagrodzenie pełnomocnika
w kwocie 4.800 zł, ustalone na tej samej podstawie, opłatę skarbową od udzielonego pełnomocnictwa w kwocie 17 zł oraz opłatę sądową od pozwu w kwocie 371 zł.

Z tych względów Sąd Rejonowy orzekł, jak w sentencji.

SSR Robert Bełczącki