Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 17 maja 2018 r. P. S. zwrócił się o zasądzenie na jego rzecz od V. L. Towarzystwo (...) z siedzibą w W. 3.430,09 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 9 marca 2018 r. do dnia zapłaty. Powód zażądał ponadto zwrotu na jego rzecz od pozwanego kosztów procesu według norm przepisanych. Argumentując stanowisko wyrażone w petitum pozwu powód wskazał, że zawarł on z pozwanym dwie umowy na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym, co potwierdzają polisy nr (...).

Wspomniane umowy uległy rozwiązaniu w dniu 9 listopada 2016 r. na skutek wniosku powoda o wypłatę wartości wykupu, a na ten dzień wartość polisy wynosiła:

- 23.352,12 zł z umowy potwierdzoną polisą nr (...), z której to kwoty pozwane towarzystwo ubezpieczeń zatrzymało 2.865,45 zł tytułem opłaty likwidacyjnej,

- 28.231,91 zł z umowy potwierdzoną polisą nr (...), z której to kwoty pozwane towarzystwo ubezpieczeń zatrzymało 564,64 zł tytułem opłaty likwidacyjnej.

Zdaniem powoda warunki umów umożliwiające pobranie przez pozwanego opłat likwidacyjnych stanowią niedozwolone postanowienia umowne w rozumieniu art. 385 ¹ k.c. i nie są dla powoda jako konsumenta wiążące.

(pozew – k. 1-10)

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa oraz zasądzenie na jego rzecz od powoda kosztów procesu.

W uzasadnieniu pozwany przyznał fakt zawarcia z powodem wskazanych w pozwie umów oraz fakt pobrania od powoda opłat likwidacyjnych w wysokości 2.865,45 zł oraz 564,64 zł.

Pozwany wskazał, że z własnych środków zwiększył środki powoda zgromadzone na rachunku umowy potwierdzonej polisą nr (...) o kwotę dodatkowej alokacji w wysokości 420,00 zł. Zdaniem pozwanego, żądanie przez powoda zapłaty również tej kwoty stanowi nadużycie prawa.

Pozwany podkreślił, iż postanowienia umowne określające wartość wykupu dotyczą świadczeń głównych z umowy i dlatego nie mogą być oceniane na podstawie art. 385 ¹ § 1 k.c.

Jednocześnie pozwany zakwestionował twierdzenia, aby postanowienia umowy, na podstawie których pozwany pobrał opłaty likwidacyjne były sprzeczne z dobrymi obyczajami rażąco naruszając interes powoda.

(odpowiedź na pozew – k. 56-69v)

Do zamknięcia rozprawy strony przedstawiły przedstawione wyżej stanowiska w sprawie.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

Na podstawie wniosku z dnia 13 czerwca 2006 r. P. S. zawarł ze (...) S.A. z siedzibą w W. (obecnie V. L. Towarzystwo (...) S.A. V. (...)) umowę ubezpieczenia na życie z funduszami inwestycyjnymi M. Spektrum, potwierdzoną polisą nr (...). Integralną część umowy stanowiły, doręczone powodowi przed zawarciem umowy, Ogólne Warunki Ubezpieczenia na Życie z Ubezpieczeniowym Funduszem Kapitałowym ze Składką Regularną M. Spektrum/M. M. o inkesie (...) - (...) wraz z załącznikiem nr 1. Umowa została zawarta na czas określony – 15 lat. P. S. zobowiązał się opłacać miesięczną składkę regularną w wysokości 350,00 zł.

(dowód: wniosek o zawarcie umowy – k. 75-77v; polisa – k. 20)

Umowa została zawarta przez powoda jako konsumenta z pozwanym jako przedsiębiorcą, w ramach prowadzonej przez niego działalności gospodarczej.

(bezsporne)

Zgodnie z § 3 OWU przedmiotem ubezpieczenia było życie ubezpieczonego, a zakres ubezpieczenia obejmował dożycie przez ubezpieczonego daty dożycia oraz śmierć ubezpieczonego w okresie ubezpieczenia. W § 5 OWU, zatytułowanym „Wysokość świadczenia ubezpieczeniowego”, uregulowane zostały kwestie związane z wypłatą świadczenia ubezpieczeniowego z tytułu dożycia i śmierci, natomiast odrębny paragraf - § 25 został poświęcony kwestiom związanym z (...). Zgodnie z § 5 ust. 1 OWU: Ubezpieczający, od drugiej rocznicy Polisy, ma prawo wystąpić o wypłatę Wartości Wykupu, pod warunkiem, że opłacił wszystkie Składki Regularne w należnej wysokości, wymagane od dnia złożenia wniosku wskazanego w ust. 2 pkt 1; ust. 2: Podstawą wystąpienia w wypłatę wartości wykupu jest doręczenie do siedziby ubezpieczyciela: 1) podpisanego przez ubezpieczającego wniosku o wypłatę wartości wykupu, 2) kopii dowodu tożsamości ubezpieczającego, potwierdzonej przez notariusza, pośrednika lub uprawnionego pracownika ubezpieczyciela, 3) polisy; ust. 3: Wysokość kwoty do wypłaty, powstałej w wyniku naliczenia Wartości Wykupu, jest równa Wartości Polisy, obliczonej według Cen Jednostek Funduszy z najbliższego Dnia Wyceny następującego po dniu doręczania do siedziby Ubezpieczyciela dokumentów wskazanych w ust. 2, pomniejszonej o opłatę likwidacyjną, pobraną od wartości tej części środków wypłacanych z Rachunku Jednostek Funduszy, która stanowi Wartość Jednostek Funduszy zakupionych z opłaconej Składki Regularnej, należnej w okresie pięciu pierwszych L. Polisy, po uwzględnieniu umorzeń Jednostek Funduszy; ust. 5: Stawka opłaty likwidacyjnej, o której mowa w ust. 3 powyżej pobieranej przez Ubezpieczyciela jest obliczana według następującego wzoru: 100% - (96,7%) ^(K-T), gdzie: T- mniejsza z dwóch wartości: a) liczba pełnych L. Polisy, za które została zapłacona Składka Regularna, b) liczba pełnych L. Polisy licząc od dnia zawarcia umowy do dnia wystąpienia o wypłatę Wartości Wykupu; K-Okres (...); Ust. 7: Wypłata Wartości Wykupu dokonywana jest przelewem na rachunek Ubezpieczającego niezwłocznie po doręczeniu do siedziby Ubezpieczyciela wniosku o wypłatę Wartości Wykupu, lecz nie później niż w terminie 14 dni od uwzględnionego przy obliczaniu kwoty do wypłaty, Dnia Wyceny Ubezpieczeniowego Funduszu Kapitałowego, którego jednostki zostały odpisane najpóźniej.

W § 2 pkt 30 OWU zdefiniowano pojęcie Wartości Wykupu jako: wartość polisy pomniejszona o opłatę likwidacyjną zgodnie z § 25. OWU nie zawierają natomiast definicji samej „opłaty likwidacyjnej”. W § 26 zatytułowanym (...), niezależnie od opłaty likwidacyjnej, przewidziano następujące opłaty: 1) opłatę wstępną, 2) opłatę za udzielanie tymczasowej ochrony ubezpieczeniowej, 3) opłatę za ryzyko, 4) opłatę administracyjną, 5) opłatę za zarządzanie aktywami Rachunku Jednostek Funduszy, 6) opłatę za zarządzanie aktywami Portfeli Modelowych, czy 7) za konwersję, o której mowa w § 20 ust. 8.

(dowód: OWU wraz z załącznikiem – k. 22-23v.)

Z dniem 7 sierpnia 2006 r. zmianie uległy pewne postanowienia ogólnych warunków ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym, obowiązujące powoda. Dokonano zmiany w § 20 OWU poprzez dodanie ust. 4a („Zaksięgowana na Rachunku Jednostek Funduszy opłacona Składka Regularna, należna za pierwszy rok polisy, zostanie powiększona o 10% jej wartości”), zaś w załączniku nr 1 do OWU dokonano zmiany treści ust. 5 („Stawka opłaty wstępnej od Składki Regularnej – 0%”). Pozostałe postanowienia OWU pozostały bez zmian.

(dowód: informacja o zmianie treści OWU wraz z załącznikiem do polisy – k. 77- 77v).

Z dniem 9 listopada 2016 r. umowa uległa rozwiązaniu na skutek złożonego przez powoda wniosku o wypłatę wartości wykupu. W rozliczeniu pozwany wypłacił na rzecz powoda tytułem Wartości Wykupu kwotę 20.486,67 zł netto, natomiast opłata likwidacyjna naliczona została w wysokości 2.865,45 zł. Suma składek wpłaconych przez powoda wyniosła 59.450,00 zł, a wartość rachunku prowadzonego dla przedmiotowej umowy – 23.352,12 zł.

(dowód: rozliczenie z tytułu umowy – k. 30)

W dniu 13 lutego 2015 r. powód wystąpił do (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. z wnioskiem o zawarcie umowy ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym ze składką regularną (...). Zawarcie umowy między stronami zostało potwierdzone polisą numer (...). Umowa została zawarta na okres 5 lat, z okresem ubezpieczeniowym od dnia 16 lutego 2015 r. do dnia 15 lutego 2020 r. ze składką początkową wskazaną na 30.697,90 zł stanowiącą przeksięgowanie z polisy o nr (...). Składając wniosek, powód podpisał oświadczenie, że zapoznał się z treścią Ogólnych Warunków Ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym ze składką regularną (...) o indeksie (...), z regulaminem ubezpieczeniowych funduszy kapitałowych o indeksie (...)- (...) oraz z wykazem ubezpieczeniowych funduszy kapitałowych o indeksie (...). Przedmiotowe OWU stanowiły integralną część umowy.

(dowód: wniosek o zawarcie umowy – k. 78-80; polisa – k. 22)

Zgodnie z treścią § 1 ust. 4 OWU przedmiotem umowy jest życie ubezpieczonego oraz inwestowanie środków pochodzących ze składek wpłacanych z tytułu umowy w ramach ubezpieczeniowych funduszy kapitałowych w okresie, na jaki umowa została zawarta. Zakres ubezpieczenia obejmuje takie zdarzenia ubezpieczeniowe jak: 1) dożycie przez ubezpieczonego daty dożycia i 2) śmierć ubezpieczonego w okresie ubezpieczenia. Zgodnie z definicjami zawartymi w § 2 OWU:

- Wartość Rachunku - wartość środków zapisanych na Rachunku Jednostek Funduszy równa sumie Wartości Części Bazowej Rachunku oraz Wartości Części W. Rachunku,

- Część Bazowa Rachunku – część środków zapisanych na Rachunku Jednostek Funduszy pochodząca ze składki Początkowej,

- Wartość Części Bazowej Rachunku – stanowiąca Część Bazową Rachunku wartość środków zapisanych w danym dniu na Rachunku Jednostek Funduszy, obliczona jako liczba Jednostek Funduszy pomnożona przez właściwe Ceny Jednostek Funduszy, powiększona o wartość gotówki.

- Część W. Rachunku – część środków zapisanych na Rachunku Jednostek Funduszy, pochodzących ze Składek Dodatkowych.

- Wartość Części W. Rachunku – stanowiąca Część W. Rachunku wartość środków zapisanych w danym dniu na Rachunku Jednostek Funduszy, obliczona jako liczba Jednostek Funduszy pomnożona przez właściwe Ceny Jednostek Funduszy, powiększona o wartość gotówki.

Zgodnie z § 2 pkt 16 OWU świadczenie wykupu to kwota świadczenia z umowy wpłacana przez ubezpieczyciela w przypadkach określonych w OWU, z przyczyn innych niż dożycie przez ubezpieczonego daty dożycia, śmierć ubezpieczonego lub odstąpienie przez ubezpieczonego od umowy. Zgodnie z § 11 ust. 1 OWU umowa wygasała m.in. wskutek jej rozwiązania przez ubezpieczonego – z dniem doręczenia ubezpieczycielowi oświadczenia ubezpieczonego o rozwiązaniu.

W przypadku przedterminowego rozwiązania umowy z powodu rozwiązania przez ubezpieczonego, wypłacana wartość świadczenia wykupu w zakresie wartości tzw. części bazowej rachunku jest pomniejszana o koszty poniesione przez ubezpieczyciela związane z zawarciem i wykonywaniem umowy oraz o koszty związane z prowadzoną przez ubezpieczyciela działalnością gospodarczą, które w związku z przedterminowym rozwiązaniem umowy nie mogłyby zostać pokryte z opłat określonych w § 22, jakie byłyby pobierane przez ubezpieczyciela w trakcie trwania całego okresu, na jaki umowa została zawarta, a także marżę zysku.

W § 22 OWU zostały szczegółowo opisane zasady pobierania opłat związanych z zawarciem i wykonywaniem umowy przez ubezpieczyciela. Ubezpieczyciel pobiera następujące opłaty: opłatę wstępną, opłatę za udzielanie tymczasowej ochrony ubezpieczeniowej, opłatę za ryzyko, opłatę od aktywów, opłatę za zarządzanie aktywami Portfeli Modelowych, opłatę operacyjną oraz inne opłaty z tytułu dodatkowych usług oferowanych przez Ubezpieczyciela związanych z Ubezpieczeniowymi Funduszami Kapitałowymi, określone w szczegółowych regulaminach. Zgodnie z tabelą znajdującą się w ust. 12 załącznika nr 1 do Ogólnych Warunków Ubezpieczenia, określony procent Części Bazowej Rachunku wypłacany ubezpieczającemu w związku z wypłatą Świadczenia Wykupu uzależniony został od czasu trwania polisy i wynosił od 94% do 96% w pierwszym, od 97% do 98% w drugim, od zawarcia umowy, do 100 % w 3 roku i następnych trwania umowy.

Zgodnie z § 21 ust. 1 wysokość świadczenia wykupu na dany dzień jest równa Wartości Części W. Rachunku oraz określonego procentu Wartości Części Bazowej Rachunku, wskazanego w tabeli ust. 12 Załącznika nr 1 do OWU uzależnionego od wysokości wpłaconej Składki Początkowej oraz Roku Polisy, w którym dokonywana jest całkowita lub częściowa wypłata Świadczenia Wykupu.

(dowód: okoliczność bezsporna; OWU, k. 24-29v wraz z załącznikiem)

Przedmiotowa umowa uległa rozwiązaniu z dniem 9 listopada 2016 r. w związku ze złożeniem przez powoda wniosku o całkowitą wypłatę świadczenia wykupu. Na dzień rozwiązania umowy wartość środków zgromadzonych na rachunku jednostek funduszy wynosiła 28.231,91 zł, z kolei suma wpłaconych składek wyniosła 30.697,90 zł. Pozwana wypłaciła powodowi kwotę 27.667,27 zł, zatrzymując kwotę 564,64 zł.

(dowód: rozliczenie z tytułu umowy – k. 31)

(...) Spółka Akcyjna zmieniła firmę na V. L. Towarzystwo (...).

(bezsporne)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych wyżej dokumentów, które nie były kwestionowane przez żadną ze stron, a w ocenie Sądu nie było podstaw, by poddawać w wątpliwość okoliczności faktyczne wynikające z ich treści. Z uwagi na powyższe Sąd uznał, że dowody z tych dokumentów tworzą spójny, niebudzący wątpliwości w świetle wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego, a przez to w pełni zasługujący na wiarę materiał dowodowy. Czyniąc ustalenia faktyczne, Sąd uwzględnił także zgodne twierdzenia stron w trybie art. 229 k.p.c., co dotyczyło zmiany firmy pozwanego ubezpieczyciela.

Na rozprawie w dniu 8 kwietnia 2019 r. Sąd oddalił wnioski dowodowe powoda i pozwanego o przeprowadzenie dowodu z przesłuchania stron z ograniczeniem do przesłuchania powoda. Zauważyć należy, że okoliczności na które powołany został ten dowód były zbędne dla rozstrzygnięcia sprawy, ponieważ kluczową dla rozstrzygnięcia sprawy jest ocena abuzywności postanowień umowy, a zatem ocena prawna, do której ustalanie faktów wnioskowanych przez strony było niepotrzebne.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Powództwo podlegało oddaleniu.

Spór pomiędzy stronami dotyczył zasadności pobrania przez pozwanego na mocy postanowień:

- w zakresie umowy potwierdzonej polisą (...), § 25 OWU w zw. z pkt 10 Tabeli opłat i limitów OWU, opłaty likwidacyjnej w wysokości 2.865,45 zł,

- w zakresie umowy potwierdzonej polisą (...), § 21 OWU w zw. z ust. 12 załącznika do OWU, opłaty likwidacyjnej w wysokości 564,64 zł.

Należy wskazać, że analizowane w niniejszej sprawie umowy są umowami mieszanymi, z elementami klasycznego modelu umów ubezpieczenia na życie i postanowieniami charakterystycznymi dla umów, których celem jest inwestowanie kapitału. Nie ulega wątpliwości, że dominuje w nich aspekt kapitałowy polegający na inwestowaniu składek wpłacanych przez ubezpieczonego w ubezpieczeniowe fundusze kapitałowe.

Na podstawie art. 384 § 1 k.c. ustalony przez jedną ze stron wzorzec umowy, w szczególności ogólne warunki umów, wzór umowy, regulamin, wiąże drugą stronę, jeżeli został jej doręczony przed zawarciem umowy. W sprawie niniejszej nie budziło wątpliwości, że ustalone przez pozwaną OWU, obejmujące Tabelę opłat i limitów wiązały powoda, skoro z jego oświadczeń zawartych we wnioskach o zawarcie umów (k. 75-80), wynika, że teksty OWU zostały mu doręczone przed zawarciem umowy.

Na podstawie art. 385 ¹ § 1 k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). W myśl art. 385 ¹ § 1 nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.

Według art. 385 ¹ § 2 k.c. jeżeli postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie. W myśl art. 385 ¹ § 3 k.c. nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta. Według art. 385 ¹ § 4 k.c. ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje. Na podstawie art. 385 ² k.c. oceny zgodności postanowienia umowy z dobrymi obyczajami dokonuje się według stanu z chwili zawarcia umowy, biorąc pod uwagę jej treść, okoliczności zawarcia oraz uwzględniając umowy pozostające w związku z umową obejmującą postanowienie będące przedmiotem oceny.

W okolicznościach sprawy, podstawą naliczenia opłaty likwidacyjnej z umowy potwierdzonej polisą nr (...) były postanowienia § 25 ust. 3 w zw. z ust. 5 OWU, zaś w przypadku umowy potwierdzonej polisą (...) podstawę pobrania opłaty likwidacyjnej stanowił § 21 OWU w zw. z ust. 12 załącznika do OWU - i to te postanowienia umowne zostały poddane przez Sąd kontroli incydentalnej.

W sprawie niekwestionowana była okoliczność, że powód zawierał umowy jako konsument w myśl art. 22 ¹ k.c., a pozwanemu przysługiwał status przedsiębiorcy w rozumieniu art. 43 ¹ k.c.

Nadto kwestionowane postanowienia umowy nie zostały z powodem uzgodnione indywidualnie, ponieważ były zawarte we wzorcu umownym w postaci Ogólnych Warunków Ubezpieczenia na Życie. W konsekwencji, ponieważ postanowienia umowy będące przedmiotem oceny pochodzą wprost z wzorca umowy, obejmuje je domniemanie, iż nie zostały uzgodnione indywidualnie. Tego domniemania pozwany nie wzruszył, a to na nim w tym zakresie spoczywał ciężar dowodu na podstawie art. 385 (1) § 4 kc.

W pierwszej kolejności należało zatem rozważyć, czy określona w powołanych postanowieniach wartość wykupu stanowi główne świadczenie stron.

Wprawdzie ustawodawca nie określił, co należy rozumieć przez sformułowanie główne świadczenia stron, ale należy przyjąć, że są to takie elementy konstrukcyjne umów, bez których uzgodnienia nie doszłoby do ich zawarcia. Innymi słowy chodzi o klauzule regulujące świadczenia typowe dla danego stosunku prawnego, stanowiące te jego elementy, które konstytuują istotę danego porozumienia. Sąd orzekający w pełni zgadza się z argumentacją zawartą w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 29 czerwca 2007 r., że brzmienie art. 385 ¹ k.c. nie pozwala na szeroką interpretację formuły postanowień określających główne świadczenia stron i z tego powodu postuluje się, aby sformułowanie to rozumieć wąsko i wszelkie wątpliwości należy rozstrzygać na rzecz objęcia klauzuli kontrolą merytoryczną (por. uchwała SN, sygn. akt 62/07 OSNC 2008/7-8/87, Prok.i Pr.-wkł. (...), Biul.SN 2007/6/11).

Wartość Wykupu ma charakter świadczenia ubocznego. Jego celem, w zamyśle, jest zabezpieczenie interesów ubezpieczyciela, gdyby doszło do przedwczesnego, z jego punktu widzenia, zakończenia stosunku prawnego. Świadczenie takie, przewidziane na wypadek rozwiązania umowy w określonym czasie, nie może zatem zostać uznane za główny przedmiot stosunku umownego stron. Przyjęcie, że w niniejszej sprawie wartość wykupu stanowiłoby główne świadczenie stron oznaczałoby, że celem umowy ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym byłoby to, aby konsument mógł ją rozwiązać przed terminem i skorzystać z wypłaty wartości wykupu. Takie podejście jest irracjonalne, gdyż konsument w momencie zawierania umowy na czas określony, umowy długoterminowej, nie ma na celu jej wcześniejszego rozwiązania. Taki zamiar pojawia się dopiero w późniejszym etapie wykonania umowy, np. w momencie, w którym zgromadzony kapitał nie przynosi zysku, a bieżące opłaty pobierane przez ubezpieczyciela powodują dodatkowe straty.

Nawet jednak gdyby przyjąć, że wypłata wartości wykupu została przewidziana jako jedno ze świadczeń głównych po stronie ubezpieczyciela, to z pewnością nie można uznać, że jednym ze świadczeń głównych po stronie ubezpieczającego jest uiszczenie opłaty likwidacyjnej. Okoliczność, że opłata likwidacyjna ma wpływ na wysokość wypłacanej ubezpieczającemu wartości wykupu, nie oznacza, że postanowienia traktujące o opłacie likwidacyjnej określają świadczenie główne umowy w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c. Nie powinno budzić wątpliwości, że opłaty likwidacyjnej w żadnym razie nie można zakwalifikować jako essentialia negotii przedmiotowej umowy, gdyż ta mogła równie dobrze zostać zawarta bez zastrzeżenia tej opłaty przez towarzystwo ubezpieczeniowe. Uiszczenie opłaty likwidacyjnej stanowi zatem świadczenie uboczne konsumenta za bliżej nieokreślone czynności towarzystwa ubezpieczeniowego, a w istocie pełni rolę zbliżoną do kary umownej za wcześniejsze niż planowane zakończenie stosunku umownego przez ubezpieczającego.

Mając zatem na uwadze powyższe, należy stwierdzić, że kwestionowane postanowienia podlegają kontroli pod kątem ich abuzywności.

Wspomniano już, że celem regulacji art. 385 ¹ § 1 k.c. jest zapewnienie równowagi stron umowy oraz uchylenie dysproporcji informacyjnej mogącej istnieć po stronie konsumenta, jako słabszej strony stosunku zobowiązaniowego, na etapie zaciągania zobowiązania. W tym kontekście należy wskazać, iż ochronie przewidzianej treścią art. 385 ¹ § 1 k.c. podlega dostatecznie uważny i rozsądny, przeciętny konsument (por. pkt 75 wyroku Trybunału Sprawiedliwości z dnia 26 lutego 2015 r. w sprawie C-143/13, B. M. i I. M. przeciwko S. V. România SA, (...):EU:C:2015:127, Numer (...): (...), (...) pkt 74 Wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 30 kwietnia 2014 r., C-26/13, (...):EU:C:2014:282, Numer (...): (...), (...)

Przepis art. 385 ¹ § 1 k.c. służyć ma realizacji celów dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich (Dz.U. L 95 z 21 kwietnia 1993 r., str. 29—34, Polskie wydanie specjalne: Rozdział 15 Tom 2 str. 288 – 293, sprostowanie Dz.U. L 276 z 13 października 2016 r., str. 17), gdzie pojęciu dobrych obyczajów, użytemu w art. 385 ¹ § 1 k.c. i art. 385 ² k.c., odpowiada pojęcie dobrej wiary. Według ust. 16 preambuły tej dyrektywy przedsiębiorca spełnia wymaganie działania w dobrej wierze, jeżeli traktuje konsumenta w sposób sprawiedliwy i słuszny, należycie uwzględniając jego prawnie uzasadnione roszczenia.

Rażące naruszenie interesów konsumenta w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 zd. pierwsze k.c. oznacza nieusprawiedliwioną dysproporcję praw i obowiązków na niekorzyść konsumenta w określonym stosunku obligacyjnym, natomiast działanie wbrew dobrym obyczajom w zakresie kształtowania treści stosunku obligacyjnego wyraża się w tworzeniu przez partnera konsumenta takich klauzul umownych, które godzą w równowagę kontraktową tego stosunku (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 grudnia 2013 r., I CSK 149/13, OSNC 2014/10/103, LEX nr 1413038).

W orzecznictwie sądowym utrwalony został trafny pogląd, w myśl którego postanowienie ogólnych warunków umowy ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym, przewidujące utratę całości lub znacznej części środków zgromadzonych na rachunku ubezpieczającego w razie wypowiedzenia przez niego umowy przed upływem 10 lat od jej zawarcia, bez względu na wysokość uiszczonej przez ubezpieczającego składki oraz wysokość środków zgromadzonych na prowadzonym dla niego rachunku, rażąco narusza interes konsumenta, prowadzi do nierówności stron stosunku zobowiązaniowego i kształtuje uprawnienia i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami.

Mając to na uwadze wskazać należy, że wartość umorzonych jednostek na rachunku powoda wynosiła:

- w przypadku umowy potwierdzonej polisą (...) – 23.352,12 zł, zaś pobrano opłatę za wykup w wysokości 2.865,45 zł, co stanowiło 12% zgromadzonej sumy,

- w przypadku umowy potwierdzonej polisą (...) – 28.231,91 zł, zaś pobrano opłatę za wykup w wysokości 564,64 zł, co stanowiło 2 % zgromadzonej sumy.

Z kolei po rozwiązaniu umowy powodowi wypłacono kwoty odpowiednio: 20.486,67 zł (polisa (...)) oraz 27.667,27 (polisa (...)).

Przy uwzględnieniu proporcji między wartością środków zgromadzonych przez powoda na rachunkach umowy, a wartościami pobranych opłat, w ocenie Sądu powołane wyżej postanowienia umów nie są sprzeczne z dobrymi obyczajami rażąco naruszając interesy konsumenta w rozumieniu art. 385 (1) § 1 kc.

Nie są też nieważne jako sprzeczne z art. 830 § 1 k.c., jak twierdzi powód. Wprowadzenie opłaty likwidacyjnej może zniechęcać ubezpieczonego do rozwiązania umowy, ale nie czyni niemożliwym realizacji uprawnienia z art. 830 § 1 k.c.

Z tych też względów Sąd oddalił powództwo.

O kosztach procesu Sąd orzekł zgodnie z dyspozycją art. 98 § 1 i § 3 k.p.c., zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę zobowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. W związku z powyższym Sąd ustalił, że pozwanemu z tytułu kosztów procesu należy się kwota 917,00 zł, na którą składają się: koszty pełnomocnika – 900,00 zł (ustalone na podstawie § 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych) i opłata skarbowa od pełnomocnictwa – 17,00 zł.

Wobec powyższego, Sąd orzekł jak w sentencji.

Zarządzenie: odpis wyroku wraz z uzasadnieniem proszę doręczyć pełnomocnikom stron bez pouczenia.