Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 17 grudnia 2020 r. powód (...) Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Niestandaryzowany Fundusz Sekurytyzacyjny z siedzibą w G. wniósł o zasądzenie od E. O. kwoty 4.945,81 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty. Ponadto powód wniósł o zasądzenie na jego rzecz od pozwaną zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powodowy Fundusz podniósł, iż wierzytelność dochodzoną w przedmiotowym postępowaniu nabył w drodze umowy sprzedaży wierzytelności zawartej z (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł.. Powód wyjaśnił, iż wierzytelność ta wynika z umowy pożyczki nr (...) zawartej w dniu 24 października 2018 r. pomiędzy pozwaną a ww. spółką. Pozwana nie wywiązała się z przyjętego na siebie zobowiązania tj. pomimo upływu terminu płatności nie dokonał spłaty całej kwoty wynikającej z umowy pożyczki. Powód wskazał, iż na kwotę dochodzoną pozwem, tj. 4.945,81 zł składa się: niespłacona część kapitału w wysokości 2.386,98 zł, suma odsetek umownych stanowiących część odsetkową niespłaconych rat pożyczki do dnia wypowiedzenia 55,53 zł, suma odsetek umownych w wysokości odsetek maksymalnych naliczonych od przeterminowanych rat kapitałowych w trakcie obowiązywania umowy pożyczki oraz dalszych odsetek ustawowych za opóźnienie naliczonych od dnia następnego po wypowiedzeniu umowy pożyczki do dnia sporządzenia pozwu w wysokości 309,55 zł oraz suma opłaty przygotowawczej oraz opłaty administracyjnej w wysokości 2.193,75 zł.

(pozew – k. 3-4v.)

Pozwana E. O. wniosła o oddalenie powództwa w całości. Pozwana wniosła również o zwrot kosztów procesu według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Pozwana w odniesieniu do wysuniętych żądań zgłosiła zarzut nieudowodnienia roszczenia co do zasady i wysokości. Podniosła, że brak jest po stronie powoda legitymacji procesowej w odniesieniu do podmiotu (...)., ponieważ na podstawie przedstawionych dokumentów nie jest możliwe ustalenie czy do cesji w ogóle doszło ani czy przelewem objęto wierzytelność rzekomo przysługującą przeciwko pozwanej. W ocenie pozwanej na podstawie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego nie można stwierdzić, aby w ogóle doszło do ważnego i skutecznego zawarcia umowy pożyczki. Pozwana zaprzeczyła, aby składała wnioski o udzielenie pożyczek ani aby podpisała takie wnioski. Pozwana zarzuciła, że nie wie, z czego wynika kwota kapitału, jak i należności ubocznych doliczonych do dochodzonego roszczenia, w szczególności wątpliwość budzi dochodzona kwota pozaodsetkowych kosztów pożyczki pod kątem ich abuzywności. Pozwana zgłosiła zarzut stosowania w umowie klauzul niedozwolonych w rozumieniu art. 385 ¹ k.c. skutkujących ich bezskutecznością. Pozwana zakwestionowała także skuteczność i zasadność wypowiedzenia, doręczenia wypowiedzenia i podpisanie dokumentu wypowiedzenia, a nadto wartość dowodową dokumentów złożonych do akt.

(odpowiedź na pozew – k. 63-67v)

W piśmie z dnia 9 lipca 2021 r. powód podtrzymał żądanie objęte pozwem i wskazał, że zarzuty pozwanej są chybione. Wyjaśnił, że dokumenty umowy pożyczki są niepodpisane, ponieważ umowa była zawarta przez platformę internetową zgodnie z art. 60 k.c. i wskazał, że w związku z niewywiązywaniem się przez pozwaną z zapisów umowy pożyczki, złożył oświadczenie o odstąpieniu od umowy pożyczki. Roszczenie stało się wymagalne po 44 – dniowym okresie od sporządzenia ww. pisma, tj. 30 – dniowym okresie wypowiedzenia oraz 14 – dniowym okresie obrotu pocztowego. Zatem wymagalność roszczenia nastąpiła z dniem 16 maja 2020 r. Powód wyjaśnił, że pozwana dokonała częściowej spłaty roszczenia w wysokości łącznej 4.743,04 zł w okresie od listopada 2018 r. do stycznia 2020 r., co stanowi o uznaniu roszczenia strony powodowej.

(pismo procesowe powoda – k. 72-84)

W dalszych pismach procesowych strony podtrzymały stanowisko w sprawie.

(pismo procesowe pozwanej – k. 121-129, pismo procesowe powoda – k. 134-140, pismo procesowe pozwanej – k. 142-144v, pismo procesowe powoda – k. 146-151)

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 24 października 2018 r. E. O. (pożyczkobiorca) zawarła z (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł. (pożyczkodawca) umowę pożyczki numer (...). Na podstawie zawartej umowy pożyczkodawca udzielił pozwanemu – jako pożyczkobiorcy – pożyczki na następujących warunkach:

A.  Całkowita kwota pożyczki: 4.500 zł

B.  Prowizja: 4.387 zł

C.  Roczna stopa oprocentowania: 10% w skali roku

Łączna kwota odsetek: 597 zł

Całkowity koszt pożyczki (B. + C.): 4.984,50 zł

Całkowita kwota do zapłaty (A. + B. + C.): 9.484,50 zł

(...): 95,65%

Okres obowiązywania pożyczki (termin spłaty): 20 kwietnia 2021 r.

Ilość rat: 30

Wysokość raty: 316,15 zł

Na podstawie umowy pożyczkodawca udzielił pożyczkobiorcy pożyczki, którą pożyczkobiorca zobowiązany był zwrócić pożyczkodawcy na warunkach określonych w umowie pożyczki, z uwzględnieniem rat i terminów płatności wynikających z Harmonogramu. Pożyczka uważana była za udzieloną w momencie zaksięgowania przelewu na wskazanym we wniosku o zawarcie pożyczki rachunku bankowym pożyczki (§ 2.1 – 2.2. umowy).

Wniosek o udzielenie pożyczki zarejestrowany pożyczkobiorca może złożyć wyłącznie za pośrednictwem formularza internetowego (§ 8.1 umowy). Decyzję odnośnie przyznania albo odmowy przyznania pożyczki podejmuje pożyczkodawca (§ 9.4 umowy). Po zaakceptowaniu przez pożyczkodawcę wniosku o udzielenie pożyczki, pożyczkodawca udostępni pożyczkobiorcy na trwałym nośniku umowę pożyczki wraz z załącznikami. Umowa pożyczki zostaje zawarta z chwilą wypłaty środków na rachunek bankowy (§ 10.1, 10.3 umowy).

Pożyczkobiorca zobowiązywał się dokonywać spłat zgodnie z warunkami umowy pożyczki, z uwzględnieniem terminów spłaty rat wskazanym w harmonogramie rat na rachunek bankowy do spłaty (§ 12.1 umowy). Kwoty zapłacone przez pożyczkobiorcę zaliczane miały być kolejno na poczet: prowizji, odsetek kapitałowych, odsetek za nieterminową płatność pożyczki lub którejkolwiek z rat, kwotę pożyczki (§ 12.9 umowy).

Niespłacenie pożyczki ratalnej zgodnie z harmonogramem rat powodowało powstanie zadłużenia przeterminowanego, od którego pobierane były odsetki karne za opóźnienie – obliczane od sumy przeterminowanych kwot kapitału oraz prowizji (§ 13.1 umowy).

Umowa pożyczki zawierana była na czas określony do dnia terminu spłaty całkowitej kwoty do zapłaty bądź wypowiedzenia umowy (§ 16.1 umowy). Pożyczkodawca mógł wypowiedzieć umowę pożyczki z zachowaniem 30-dniowego terminu wypowiedzenia w przypadku powstania zaległości w spłacie pożyczki przez okres dłuższy niż 30 dni. Rozwiązanie umowy z ww. przyczyny sprawiało, że pożyczka stawała się natychmiast wymagalna i nie zwalniało pożyczkobiorcy ze spłaty istniejących zobowiązań (§ 16.2-3 i § 16.6 umowy).

(dowód: umowa pożyczki wraz z załącznikami – k. 17-30, harmonogram rat – k. 110-111, formularz informacyjny – k. 105-109)

Wypłata kwoty pożyczki w wysokości 4.500 zł na rzecz pozwanej nastąpiła 24 października 2018 r.

(dowód: potwierdzenie wykonania transakcji – k. 31)

W dniu 19 września 2018 r. (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł. (F.) zawarła z (...) Funduszem Inwestycyjnym Zamkniętym Niestandaryzowanym Funduszem Sekurytyzacyjnym z siedzibą w G. (Fundusz, (...)) umowę ramową o współpracy, na mocy której Fundusz zobowiązał się do nabywania wierzytelności od F., w okresie do dnia 18 września 2019 r. pakietów wierzytelności, spełniających kryteria określone w karcie produktu oraz w umowie, z zastrzeżeniem § 3 ust. 3.

W dniu 29 października 2018 r., we W., (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł. (F.) zawarła z (...) Funduszem Inwestycyjnym Zamkniętym Niestandaryzowanym Funduszem Sekurytyzacyjnym z siedzibą w G. (Fundusz, (...)) umowę sekurytyzacji. Zgodnie z zawartą umową F. przelał na rzecz nabywcy wierzytelności określone w § 2 ust. 1 niniejszej umowy, a fundusz przelew tychże wierzytelności bezwarunkowo przyjął. Umowa została zawarta w wykonaniu łączącej strony umowy ramowej współpracy z dnia 19 września 2018 r.

Przedmiotem umowy była m. in. wierzytelność w stosunku do E. O. opiewająca na łączną kwotę 9.484,50 zł.

(dowód: umowa ramowa o współpracy – k. 86-97, umowa sekurytyzacji – k. 98-99, wyciąg z załącznika do umowy sekurytyzacji – k. 100

W okresie od 16 listopada 2018 r. do 21 stycznia 2020 r. E. O. spłaciła kwotę 4.743,04 zł tytułem pożyczki numer EL- (...).

W okresie od dnia 20 lutego 2020 roku do dnia 20 kwietnia 2020 roku pozwana uiściła kwotę 965,73 złotych

(bezsporna, a nadto dowód: tabela z wydrukiem spłat – k. 75, zestawienie k. 79)

Łącznie zatem na dzień zamknięcia rozprawy pozwana uiściła 5.708,77 złotych.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych wyżej dowodów w postaci dokumentów, którym dał wiarę.

Sąd zważył, co następuje:

Powód dochodził należności na podstawie umowy przelewu wierzytelności zawartej z (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł.. Przedmiot przelewu stanowiło roszczenie tejże spółki w stosunku do E. O., a wynikające z umowy pożyczki numer (...).

Zgodnie z art. 720 k.c. przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązujące się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

Bezspornym było w sprawie, iż powód zawarł przedmiotową umowę w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, zaś pozwana działał jako konsument w rozumieniu art. 22 ¹ k.c.

Pomimo kwestionowania przez pozwaną samego faktu zawarcia umowy, w ocenie Sądu wydruk umowy złożony do akt pozwala skutecznie wywodzić o istnieniu zobowiązania pozwanej względem powoda i o wysokości tego zobowiązania. Dokument źródłowy w postaci umowy jest dokumentem, w którym strony uzgodniły elementy przedmiotowo i podmiotowe istotne oraz w sposób jednoznaczny i indywidualny określiły prawa i obowiązki podmiotów zobowiązań. Zgodnie z art. 3 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz.U. 2019.1083) r. poz. 1083) przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się umowę o kredyt w wysokości nie większej niż 255.550 złotych albo równowartość tej kwoty w walucie innej niż waluta polska, który kredytodawca w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi, a za kredyt konsumencki uważa się w szczególności umowę pożyczki. Z kolei zgodnie z art. 29 ust. 1 cytowanej ustawy umowa powinna być zawarta w formie pisemnej, chyba że odrębne przepisy przewidują inną szczególną formę.

Oznacza to zatem, że w przypadku umowy pożyczki wystarczające jest zachowanie formy dokumentowej przewidzianej w art. 77[2] i 77[3] kc.

Co więcej, poza sporem jest to, iż pozwana w części spełniła świadczenie, zaś kwota dokonanych przez nią wpłat opiewa na łączną kwotę 5.708,77 złotych (4.743,04 + 965,73 zł).

Nie sposób przyjąć jednak, aby pozwana dobrowolnie spłacałaby pożyczkę, której nie zawarła ani tym bardziej, której nie otrzymała. W świetle zasad logiki, przyjąć należało, że miała ona świadomość istnienia rzeczonej umowy pożyczki i jednoczesną wolę wykonywania tego stosunku zobowiązaniowego. Zresztą przyjęta przez pozwana linia zasadzała się na zaprzeczaniu aby umowę zawarła ale nie zaprzeczyła, aby środki od poprzenika powoda zostały jej wydane. Zresztą przekazanie środków powód wykazał elektronicznym dokumentem bankowym (k. 31)

W ocenie Sądu powód nie wykazał skutecznego wypowiedzenia umowy i nie przedstawił dowodu aby do pozwanej dotarło oświadczenie o wypowiedzeniu umowy by mogła zapoznać się z treścią pisma (art. 61 kc). Nie uszło przy tym uwadze Sądu, iż w dniu 05 marca 2020 roku powód sporządził pismo o wezwaniu do spłaty zaległości – na rzecz nabywcy wierzytelności, choć o dokonanej cesji zawiadamiał w piśmie sporządzonym w dniu 08 kwietnia 2020 roku, a pismo dotyczące wypowiedzenia zawiera datę sporządzenia na dzień 01 kwietnia 2020 roku. Co istotne – pisma z kwietnia 2020 roku sporządzane były w czasie gdy na terenie kraju zawieszone były zajęcia w szkołach, wprowadzono ograniczenia w przemieszczaniu się i inne związane z wybuchem pandemii koronawirusa. Brak jest dowodu jego doręczenia pozwanej, zaś sam fakt ich sporządzenia bez wykazania, iż pozwana miała możliwość zapoznać się z ich treścią pozostaje bez wpływu na rozstrzygniecie.

Niemniej skoro zgodnie z harmonogramem pożyczki – termin ostatniej z rat przypadał na dzień 20 kwietnia 2021 roku (k. 17, 110-111) to na dzień zamknięcia rozprawy tj. 24 lutego 2022 roku roszczenie powoda było wymagalne albowiem termin spłaty już upłynął (art. 316 kpc).

Co zaś się tyczy zarzutu braku legitymacji procesowej – to ten w ocenie Sadu nie był trafny. Istniejące w początkowej fazie procesu braki powód uzupełnił, przy czym Sąd miał tutaj na uwadze, iż przedmiotem transakcji był pakiet wierzytelności zgodnie ze wskazanym załącznikiem, zgodnie z którego treścią wierzytelność wobec pozwanej była wskazana konkretnie. (k. 98 i nast., w tym k.100). Podkreślenia wymaga, iż oprócz personaliów pozwanej w przedmiotowym załączniku wskazana jest data umowy i numer pożyczki – tożsamy z tym, który widnieje na dowodzie wydania pozwanej kwoty pożyczki (k. k. 100 i k. 31).

Umowa przelewu wierzytelności, regulowana treścią art. 509 i nast. k.c. jest umową, na podstawie której dotychczasowy wierzyciel (cedent) przenosi wierzytelność ze swojego majątku do majątku osoby trzeciej (cesjonariusza). Przedmiotem przelewu może być co do zasady wierzytelność istniejąca, którą cedent może swobodnie rozporządzać. Wierzytelność, która ma stanowić przedmiot rozporządzenia, powinna być dla oceny jest skuteczności w dostateczny sposób oznaczona (zindywidualizowana). Dotyczy to przede wszystkim wyraźnego określenia stosunku zobowiązaniowego, którego elementem jest zbywana wierzytelność (tak Sąd Najwyższy w wyroku z 11 maja 1999 r., III CKN 423/98, Biul. SN 2000, nr 1, s. 1), a zatem oznaczania stron tego stosunku, świadczenia oraz przedmiotu świadczenia. Strony stosunku, świadczenie oraz przedmiot świadczenia muszą być oznaczone bądź przynajmniej możliwe do oznaczenia (oznaczalne) w momencie zawierania umowy przenoszącej wierzytelność.

Warunek konkretyzacji wierzytelności został w niniejszej sprawie spełniony i wykazany przez powoda.

Zgodnie z treścią art. 509 § 1 kc wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. W niniejszej sprawie żaden z wyjątków przewidzianych w tym przepisie nie zachodził. Z kolei art. 510 § 1 kc stanowi, iż umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności przenosi wierzytelność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły. W niniejszej sprawie ani tego rodzaju przepis szczególny nie znajduje zastosowania, ani też tego rodzaju postanowienie umowne nie zostało przewidziane w umowie przelewu wierzytelności. Z kolei § 2 art. 509 kc przewiduje, iż wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki, a na podstawie art. 513 § 1 kc dłużnikowi przysługują przeciwko nabywcy wierzytelności wszelkie zarzuty, które miał przeciwko zbywcy w chwili powzięcia wiadomości o przelewie.

Niemniej powództwo w niniejszej sprawie podlegało oddaleniu z przyczyn wskazanych poniżej.

W realiach niniejszej sprawy, zdaniem Sądu, zachodziła konieczność rozważenia zasadności powództwa w świetle przepisów prawa materialnego i nieodzowna okazała się konieczność analizy zgromadzonego materiału dowodowego i zweryfikowanie żądań powoda w świetle zasad współżycia społecznego, dobrych obyczajów oraz interesu konsumenta.

Umowa pożyczki została zawarta przez przedsiębiorcę (powoda) w ramach prowadzonej działalności z konsumentem (pozwaną). Powód jest przedsiębiorcą, który w ramach prowadzonej działalności gospodarczej zajmuje się m.in. udzielaniem pożyczek gotówkowych. Pozwana dokonała czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową. (art. 22 1 kc w zw. z art. 5 pkt 1 u.k.k.). Jednocześnie okoliczność, iż ustalona prowizja została wyliczona według wzoru o maksymalnych pozaodsetkowych kwotach kredytu w myśl art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim nie wyłącza zarzutu abuzywności postanowienia umowy czy niezgodności z treścią art. 353[1] kc.

Rzecz bowiem w tym, iż o ile art. 36 a ustawy o kredycie konsumenckim wskazuje łącznie na górny pułap dopuszczalnych pozaodsetkowych kosztów kredytu to nie ma on charakteru absolutnego uniemożliwiającego kontrolę sądową tych postanowień umownych z uwzględnieniem wszystkich obciążeń kredytobiorcy.

Przechodząc do szczegółowej analizy w pierwszym rzędzie podnieść należy, iż umowa ta stanowiła umowę kredytu konsumenckiego w rozumieniu art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim (tekst jedn. Dz.U. z 2019 r., poz. 1083 ze zm., dalej: u.k.k.). Była bowiem umową pożyczki zawartą pomiędzy przedsiębiorcą do którego zakresu działalności należy działalność pożyczkowa, a konsumentem o wartości mniejszej niż 255.550 zł. Ustawa ta przewiduje, że na koszt kredytu składają się zasadniczo dwie kategorie kosztów, które ponosić ma kredytobiorca – odsetki oraz pozaodsetkowe koszty kredytu (art. 5 pkt 6 i 6a u.k.k.). Odsetki kapitałowe stanowią wynagrodzenie za korzystanie z cudzego kapitału (tak T. Wiśniewski [w:] J. Gudowski (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania. Część ogólna, Warszawa 2018, LEX, nb. 2 komentarza do art. 359). Zasadniczo więc to one stanowić winny zysk przedsiębiorcy z udzielenia kredytu konsumenckiego.

Powyższe nie oznacza jednak, że w umowie kredytu konsumenckiego nie mogą znaleźć się koszty, do których zobowiązania poniesiony jest konsument, a które nie stanowią odsetek kapitałowych. Przeciwnie, ustawodawca wprost przewidział, że poza odsetkami, konsument może (i zazwyczaj jest) zobowiązany do zapłaty również innych kosztów, tj. pozaodsetkowych kosztów kredytu. Opłaty te stanowić będą pokrycie wydatków i kosztów ponoszonych przez kredytodawcę w związku z uruchomieniem kredytu konsumenckiego, jak również odpowiadać wynagrodzeniu kredytodawcy za usługi dodatkowe, świadczone obok lub w związku z umową kredytu ale nie stanowiące bezpośrednio wynagrodzenia za korzystanie z kapitału (por. T. Czech, Adekwatność wysokości opłat i prowizji bankowych w stosunku do poniesionych kosztów, Monitor Prawa Bankowego nr 10/2014, s. 79 i nast.).

Przekładając powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy, wskazać należy w pierwszej kolejności, że powód podkreślił, iż opłata prowizyjna wiąże się z kosztami weryfikacji pożyczkobiorcy, kosztami pośredników, prowizji dla sprzedających pożyczkę, koszty personelu, kosztami przygotowania i wydrukowania dokumentów (pomimo, ze umowa zawarta została za pośrednictwem platformy internetowej), kosztami obsługi pożyczki w postaci kosztów pracowniczych, kosztami rozliczania pożyczki i kosztami pracowniczymi. Jak wskazał powód poza kosztami korzystania z kapitału udzielenie pożyczki jest związane z różnymi kosztami administracyjnymi, a pożyczkobiorca oprócz kapitału otrzymuje również szereg usług – w tym informacyjne – co za tym idzie – zdaniem powoda – istnieje ekwiwalentność świadczeń. Wynika stąd zatem, iż prowizja stanowi – według powoda – swoiste wynagrodzenie pożyczkodawcy uzyskiwane od konsumenta – za podejmowane działania dotyczące w istocie prowadzonej przez powoda działalności gospodarczej.

Tym samym, do opłaty za udzielenie pożyczki, powód inkorporował – poza kosztami standardowo ujmowanymi jako pozaodsetkowe koszty kredytu – również koszty prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej.

Taka konstrukcja sama w sobie, jakkolwiek nietypowa, nie budziłaby wątpliwości Sądu, gdyby nie okoliczność, że – w jego ocenie – działania tego powód dokonał wyłącznie w celu obejścia przepisów o odsetkach maksymalnych. Zgodnie z art. 359 § 2 ¹ k.c., maksymalna wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej nie może w stosunku rocznym przekraczać dwukrotności wysokości odsetek ustawowych (odsetki maksymalne). Tym samym, ustawodawca przewidział, że maksymalne wynagrodzenie należne za korzystanie z cudzego kapitału wynosić może 2*(stopa referncyjna NBP + 3,5 p.p.) – art. 359 § 2 i § 2 ¹ k.c. Tymczasem, jak wskazał powód poprzez przerzucenie na konsumenta kosztów prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej poprzez naliczoną konsumentowi prowizję – powód zapewnia sobie opłacalność przedsięwzięcia gospodarczego polegającego na udzielaniu chwilówek albowiem - co można wysnuć z wniesionego stanowiska - w innym wypadku byłoby dla powoda ekonomicznie nieopłacalnym, gdyby jego zysk sprowadzał się jedynie do odsetek.

Czynność prawna mająca na celu obejście ustawy zawiera treść, która z punktu widzenia formalnego (pozornie) nie sprzeciwia się ustawie, ale w rzeczywistości (w znaczeniu materialnym) zmierza do zrealizowania celu, którego osiągnięcie jest przez nią zakazane. Obejście ustawy to zachowanie podmiotu prawa, który – napotykając prawny zakaz dokonania określonej czynności prawnej – „obchodzi” go w ten sposób, że dokonuje innej niezakazanej formalnie czynności w celu osiągnięcia skutku związanego z czynnością zakazaną, a tym samym sprzecznego z prawem (wyrok SN z dnia 9 sierpnia 2005 r., III UK 89/05). Należy pamiętać, że swoboda umów nie pozostaje całkowicie dowolna i podlega pewnym ograniczeniom. Zgodnie bowiem z art. 353 ¹ k.c. treść lub cel stosunku prawnego ułożonego przez strony nie może sprzeciwiać się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Tymczasem zapisy postanowień umowy w zakresie znacząco wygórowanej prowizji są sprzeczne z zasadami współżycia społecznego i kształtują obowiązki drugiej strony umowy (pożyczkobiorcy – pozwanej) w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, albowiem określone przez stronę powodową koszty nie mają jakiegokolwiek uzasadnienia i powiązana ekonomicznego z poniesionymi rzeczywiście kosztami.

Postanowienia w przedmiocie prowizji stanowiły bowiem pozornie legalną czynność (określenia pozaodsetkowej opłaty za udzielenie pożyczki), która w założeniu ma pokryć inne niż wynagrodzenie za korzystanie z cudzego kapitału koszty kredytodawcy, a która wykonana została po to, aby obejść przepisy o odsetkach maksymalnych, a więc zapewnić powodowi zysk przewyższający możliwe do uzyskania poprzez ustalenie odsetek kapitałowych.

Art. 58 § 1 k.c. przewiduje dla czynności zmierzającej do obejścia prawa sankcje w postaci nieważności bezwzględnej. Tym samym, postanowienie o określeniu prowizji za udzielenie pożyczki stanowi postanowienie nieważne i nie może być podstawą niczyjego zobowiązania. Powyższe prowadzi do konstatacji, że nieważnym – jako zmierzającym do obejścia prawa – jest całe postanowienie przewidujące opłatę za udzielenie pożyczki.

Wskazać przy tym należy, iż zachowanie powoda zastrzegającego dla siebie świadczenie w postaci prowizji wraz z odsetkami w łącznej kwocie 4.984,50 złotych (4.387,50 i 597 złotych) ocenić należy jako naruszające zasadę ekwiwalentności świadczeń stron, rzetelności kupieckiej, czerpania rażąco wygórowanych zysków, ponad zyski przyjęte w normalnie prowadzonej działalności gospodarczej – co jest również sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Wskazać bowiem wypada, iż koszt pożyczki (w kwocie 4.984,50 złotych) przewyższał udostępniony kapitał w wysokości 4.500,00 złotych a (...) wynosiło 95,65 %.

A skoro Sąd uznał zastrzeżenie na rzecz pożyczkodawcy zysku (odsetki i prowizja) przewyższającego udostępniony kapitał za postanowienia nieważne – to mając na względzie wysokość uzyskanej przez pozwana kwoty tj. 4.500,00 złotych, kwotę przez pozwana zapłaconą powodowi – tj. 5.708,77 złotych powodowi nie przysługuje względem pozwanej skuteczne roszczenie, w związku z czym powództwo również z tej przyczyny podlegało oddaleniu.

Ze wskazanych przyczyn, orzeczono jak w pkt I.

Podstawę orzeczenia o kosztach procesu stanowiły art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c., według których przegrywający sprawę powinien zwrócić przeciwnikowi koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw, w tym wynagrodzenie reprezentującego stronę pełnomocnika.

Za koszty celowe poniesione przez pozwaną należało uznać wynagrodzenie pełnomocnika w kwocie 900 zł ustalone na podstawie § 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie w brzmieniu na datę wniesienia powództwa, oraz opłatę skarbową od udzielonego pełnomocnictwa w kwocie 17 zł.

Kwotę zasądzoną tytułem zwrotu kosztów procesu powiększono o należne odsetki na mocy art. 98 § 1 ¹ k.p.c., zgodnie z którym od kwoty zasądzonej tytułem zwrotu kosztów procesu należą się odsetki, w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono, do dnia zapłaty.

Zarządzenie: (...) Portalu Informacyjnego).

27-07-2022