Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie

Sygn. akt I C 615/22

Uzasadnienie wyroku z dnia 18 listopada 2022 r.

W pozwie skierowanym przeciwko pozwanemu Bankowi (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W. powód (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
z siedzibą we W. żądał zasądzenia na swoją rzecz od pozwanego kwoty 582,18 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 29 października 2018 r. do dnia zapłaty oraz kosztami procesu według norm przepisanych.

Nakazem zapłaty z dnia 10 listopada 2021 r. powództwo zostało uwzględnione.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwany żądał oddalenia powództwa oraz zasądzenia kosztów procesu według norm przepisanych.

Za podstawę wyroku Sąd Rejonowy przyjął następujące ustalenia i wnioski:

Na podstawie art. 49 ust. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (tekst jednolity Dz. U. z 2019 r. poz. 1083 ze zm.) w przypadku spłaty całości kredytu przed terminem określonym w umowie, całkowity koszt kredytu ulega obniżeniu o te koszty, które dotyczą okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy, chociażby konsument poniósł je przed tą spłatą.

W myśl art. 5 pkt 6 tej ustawy całkowity koszt kredytu to wszelkie koszty, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt, w szczególności:

a) odsetki, opłaty, prowizje, podatki i marże jeżeli są znane kredytodawcy oraz

b) koszty usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń, w przypadku gdy ich poniesienie jest niezbędne do uzyskania kredytu lub do uzyskania go na oferowanych warunkach,

- z wyjątkiem kosztów opłat notarialnych ponoszonych przez konsumenta.

Celem przepisów wspomnianej ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim jest natomiast wdrożenie przepisów dyrektywy Parlamentu Europejskiego
i Rady 2008/48/WE z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie umów o kredyt konsumencki oraz uchylającej dyrektywę Rady 87/102/EWG (Dz. Urz. UE L 133 z 22.05.2008, str. 66).

Artykuł 16 ust. 1 tej dyrektywy przewiduje, że konsument ma prawo w każdym czasie spłacić w całości lub w części swoje zobowiązania wynikające z umowy o kredyt i w takich przypadkach jest on uprawniony do uzyskania obniżki całkowitego kosztu kredytu, na którą składają się odsetki i koszty przypadające na pozostały okres obowiązywania umowy.

W myśl art. 3 lit g tej dyrektywy całkowity koszt kredytu ponoszony przez konsumenta oznacza wszystkie koszty łącznie z odsetkami, prowizjami, podatkami oraz wszelkimi innymi opłatami, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt, które to koszty znane są kredytodawcy, z wyjątkiem kosztów notarialnych,
a uwzględniane są tu także koszty usług dodatkowych związanych z umową o kredyt,
w szczególności składki z tytułu ubezpieczenia, jeżeli, dodatkowo, zawarcie umowy dotyczącej usługi jest niezbędne do uzyskania kredytu lub do uzyskania go na oferowanych warunkach.

Według poglądu przyjętego za podstawę wyroku Trybunału Sprawiedliwości wydanego w dniu 11 września 2019 r. w sprawie C-383/18, L. Sp. z o.o przeciwko Spółdzielczej Kasie Oszczędnościowo-Kredytowej im. F. S. i in., www.eur-lex.europa.eu, (...):EU:C:2019:702, LEX nr 2717297, który to pogląd w sprawie niniejszej Sąd Rejonowy podziela, art. 16 ust. 1 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/48/WE z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie umów o kredyt konsumencki oraz uchylającej dyrektywę Rady 87/102/EWG należy interpretować w ten sposób, że prawo konsumenta do obniżki całkowitego kosztu kredytu w przypadku wcześniejszej spłaty kredytu obejmuje wszystkie koszty, które zostały nałożone na konsumenta.

Skuteczność prawa konsumenta do obniżki całkowitego kosztu kredytu byłaby osłabiona, gdyby obniżenie kredytu mogło ograniczyć się do uwzględnienia jedynie kosztów przedstawionych przez kredytodawcę jako zależne od okresu obowiązywania umowy, ponieważ (…) wysokość i podział kosztów są określane jednostronnie przez bank,
a rozliczenie kosztów może obejmować pewną marżę zysku.

Ponadto (…) ograniczenie możliwości obniżenia całkowitego kosztu kredytu jedynie do kosztów wyraźnie związanych z okresem obowiązywania umowy, pociągałoby za sobą ryzyko, że konsument zostanie obciążony wyższymi jednorazowymi płatnościami w chwili zawarcia umowy o kredyt, ponieważ kredytodawca mógłby próbować ograniczyć do minimum koszty zależne od okresu obowiązywania umowy.

Zakres swobody działania, jakim dysponują instytucje kredytowe w swoich rozliczeniach i organizacji wewnętrznej, w praktyce bardzo utrudnia określenie (…) kosztów obiektywnie związanych z okresem obowiązywania umowy.

Fakt włączenia kosztów, które nie zależą od okresu obowiązywania umowy, do obniżki całkowitego kosztu kredytu nie może w sposób nieproporcjonalny działać na niekorzyść kredytodawcy. Jego interesy są uwzględniane w drodze, po pierwsze, art. 16 ust. 2 wspomnianej dyrektywy, który przewiduje prawo kredytodawcy do otrzymania rekompensaty za ewentualne koszty bezpośrednio związane z przedterminową spłatą kredytu, oraz po drugie, art. 16 ust. 4 tej dyrektywy, który przyznaje państwom członkowskim dodatkową możliwość zapewnienia, aby rekompensata była dostosowana do warunków kredytu
i warunków rynkowych dla ochrony interesów kredytodawcy.

W przypadku wcześniejszej spłaty kredytu kredytodawca wcześniej odzyskuje pożyczoną sumę, która jest wówczas dostępna do celów ewentualnego zawarcia nowej umowy o kredyt.

Według poglądu przyjętego za podstawę uchwały Sądu Najwyższego z dnia 12 grudnia 2019 r., III CZP 45/19, OSNC 2020/10/83, www.sn.pl, LEX nr 2751805, który to pogląd w sprawie niniejszej Sąd Rejonowy podziela, przewidziane w art. 49 ust. 1 ustawy
z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (tekst jedn.: Dz. U. z 2019 r. poz. 1083) uprawnienie konsumenta do obniżenia całkowitego kosztu kredytu w przypadku jego spłaty
w całości przed terminem określonym w umowie obejmuje także prowizję za udzielenie kredytu. Redukcja całkowitego kosztu kredytu obejmuje także koszty o charakterze jednorazowym, których wysokość nie ma żadnego związku z okresem kredytowania.

Pozwany w sprawie niniejszej nie przedstawił argumentów podważających trafność wykładni wymienionych przepisów przyjętej we wspomnianych orzeczeniach Trybunału Sprawiedliwości oraz Sądu Najwyższego.

Wobec powyższego na uwzględnienie zasługiwało powództwo obejmujące żądanie zasądzenia na rzecz powoda od pozwanego kwoty 582,18 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 7 grudnia 2021 r. do dnia zapłaty.

Poza sporem pozostawała okoliczność, że cedent legitymował się statusem konsumenta w związku z zawarciem z pozwanym zarówno umowy pożyczki z dnia 18 listopada 2014 r. nr (...), jak i umowy pożyczki z dnia 16 grudnia 2013 r. nr. (...).

Wystarczającym dowodem spłaty pozwanemu całości kredytu przed umówionym terminem, gdy chodzi o umowę pożyczki nr (...) z dnia 18 listopada 2014 r. okazał się dokument zawarty na k. 19-20, a w odniesieniu do umowy pożyczki nr (...) z dnia 16 grudnia 2013 r. - dokument zawarty na k. 38-38v. Dokumenty te obejmowały informacje pochodzące od Biura (...) S.A. Ich wiarygodność nie budziła wątpliwości zważywszy na to, że Biuro (...) S.A. zostało utworzone na podstawie art. 105 ust. 4 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo Bankowe (Dz. U. z 2020 r. poz. 1896 ze zm.) w celu gromadzenia, przetwarzania i udostępniania informacji pochodzących m.in. od pozwanego. Z treści tych dokumentów jednoznacznie wynikało, że spłata pozwanemu całości pożyczki nr (...) z dnia 18 listopada 2014 r. nastąpiła przed umówionym terminem w dniu 17 lutego 2015 r., a spłata pozwanemu całości pożyczki nr (...) z dnia 16 grudnia 2013 r. nastąpiła przed umówionym terminem w dniu 18 listopada 2014 r.

Wysokość roszczenia o zwrot części prowizji za udzielenie obu pożyczek, proporcjonalnej względem umówionych okresów spłaty pożyczek oraz okresów, po których nastąpiła spłata całości pożyczek przed umówionymi terminami spłat, nie budziła wątpliwości, zważywszy na to, że gdy chodzi o umowę pożyczki nr (...) z dnia 16 grudnia 2013 r., prowizja za udzielenie pożyczki wynosiła 454,55 zł, w tym opłata wstępna 80,00 zł, okres spłaty pożyczki umówiony został od dnia 16 grudnia 2013 r. do dnia 11 grudnia 2020 r., a spłata całości pożyczki przed umówionym terminem spłaty nastąpiła w dniu 18 listopada 2014 r., natomiast gdy chodzi o umowę pożyczki nr (...) z dnia 18 listopada 2014 r., prowizja za udzielenie pożyczki wynosiła 197,52 zł, w tym opłata przygotowawcza 70,00 zł, okres spłaty pożyczki umówiony został od dnia 18 listopada 2014 r do dnia 13 listopada 2019 r., a spłata całości pożyczki przed umówionym terminem nastąpiła w dniu 17 lutego 2015 r.

Okoliczności te znajdowały potwierdzenie w wiarygodnych dowodach z dokumentów zawartych na k. 10-13 i k. 30-32, obejmujących umowy pożyczek zawarte przez cedenta z pozwanym, oraz wskazanych wyżej dokumentów obejmujących informacje pochodzące od Biura (...) S.A.

Legitymacja powoda względem żądania o zwrot powyższej proporcjonalnej części prowizji za udzielenie pożyczek nie budziła wątpliwości, zważywszy na zawarte w dniu 29 września 2021 r. umowy przelewu wierzytelności nr (...).

Skuteczność dokonanych przelewów wierzytelności nie budziła wątpliwości w świetle art. 509 § 1 Kodeksu cywilnego, według którego wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.

W sprawie niniejszej żaden z wyjątków przewidzianych w tym przepisie nie zachodził.

W myśl art. 510 § 1 Kodeksu cywilnego umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności przenosi wierzytelność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.

W sprawie niniejszej tego rodzaju przepis szczególny nie znajdował zastosowania ani tego rodzaju postanowienie umowne nie zostało przewidziane w umowie przelewu wierzytelności.

Według art. 509 § 2 Kodeksu cywilnego wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki.

Natomiast na podstawie art. 513 § 1 Kodeksu cywilnego dłużnikowi przysługują przeciwko nabywcy wierzytelności wszelkie zarzuty, które miał przeciwko zbywcy w chwili powzięcia wiadomości o przelewie.

Nietrafny jednak okazał się zarzut polegający na nieważności umowy przelewu ze względu na naruszenie zasad współżycia społecznego przez niezachowanie ekwiwalentności świadczeń. Zgromadzony w sprawie niniejszej materiał dowodowy nie pozwalał na wysnucie takiego wniosku. Podobnie nietrafny okazał się zarzut wyzysku cedenta w związku
z zawarciem umowy przelewu. Skoro pozwany nie był stroną umowy przelewu, nie mógł powoływać się na wyzysk związany z tą umową.

Podstawę prawną zasądzenia odsetek za opóźnienie stanowił art. 481 § 1 Kodeksu cywilnego, według którego jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Podstawę ustalenia stanu opóźnienia pozwanego, gdy chodzi o zwrot części prowizji za udzielenie kredytu, stanowił art. 6 ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o rozpatrywaniu reklamacji przez podmioty rynku finansowego i o Rzeczniku Finansowym (tekst jednolity
Dz. U. z 2019 r. poz. 2279), według którego podmiot rynku finansowego rozpatruje reklamację i udziela klientowi odpowiedzi bez zbędnej zwłoki, jednak nie później niż
w terminie 30 dni od dnia otrzymania reklamacji, a do zachowania terminu wystarczy wysłanie odpowiedzi przed jego upływem. W sprawie niniejszej reklamacja została natomiast złożona pozwanemu w dniu 4 listopada 2021 r.

Wysokość odsetek za opóźnienie należało natomiast ustalić na podstawie art. 481 § 2 Kodeksu cywilnego, według którego jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była oznaczona, należą się odsetki ustawowe za opóźnienie w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych.

Podstawę zasądzenia od pozwanego na rzecz powoda kwoty 387,00 zł tytułem kosztów procesu stanowił art. 100 zd. drugie Kodeksu postępowania cywilnego, według którego to przepisu sąd może włożyć na jedną ze stron obowiązek zwrotu wszystkich kosztów, jeżeli jej przeciwnik uległ tylko co do nieznacznej części swego żądania. Powód uległ bowiem jedynie co do nieznacznej części roszczenia o zasądzenie odsetek.

Za koszty celowe poniesione przez powoda należało uznać uiszczoną opłatę sądową od pozwu w kwocie 100,00 zł, wynagrodzenie pełnomocnika w kwocie 270,00 zł ustalone na podstawie § 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz opłatę skarbową od udzielonego pełnomocnictwa w kwocie 17,00 zł.

Z tych względów Sąd Rejonowy orzekł jak w sentencji.

Sędzia Robert Bełczącki